#: locale=pl ## Action ### URL LinkBehaviour_A1B3CBFB_8CF9_A301_41AC_81DC5F665483.source = https://360creative.pl/ LinkBehaviour_8A9CF9F5_9272_C90F_41D9_9417CC3F7B6D.source = https://360creative.pl/ LinkBehaviour_A1DD536F_8CF8_E301_41D0_58810AA981BD.source = https://360creative.pl/ LinkBehaviour_AAF69C0E_8CDB_E503_41DA_2D94363C81CE.source = https://naturalnaslawa.pl/ptakips/bonus.jpg LinkBehaviour_8A90A9E5_9272_C90F_41A9_DE602BAC2796.source = https://naturalnaslawa.pl/ptakips/bonus.jpg WebFrame_BE130ADB_8CD9_6D01_41DB_E1DCE833AB0F_mobile.url = https://naturalnaslawa.pl/ptakips/mapa WebFrame_BE130ADB_8CD9_6D01_41DB_E1DCE833AB0F.url = https://naturalnaslawa.pl/ptakips/mapa ## E-Learning ### Question Screen quizQuestion_A992088A_8C69_E255_41BE_5DA2C915572E.ok = OK ### Report Screen quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.title = - SCORE - quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.completion = Completed quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.questionsCorrect = Correct quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.downloadCSV = Download .csv quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.questionsIncorrect = Incorrect quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.items = Items Found quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.questions = Questions quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.repeat = Repeat quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.submitToLMS = Submit quizScore_A99C788A_8C69_E255_41D8_B545BFBA8C86.elapsedTime = Time ### Score Name score1.label = QUIZ ### Timeout Screen quizTimeout_A992188A_8C69_E255_41DD_1535DA6F4753.title = - TIMEOUT - quizTimeout_A992188A_8C69_E255_41DD_1535DA6F4753.repeat = Repeat quizTimeout_A992188A_8C69_E255_41DD_1535DA6F4753.score = View Score ## Hotspot ### Text HotspotPanoramaOverlayTextImage_AFB61B3F_8C69_A6AB_41BF_85D829210715.text = 1 HotspotPanoramaOverlayTextImage_A859745B_8C6B_62F4_41DA_778E07D08667.text = 2 HotspotPanoramaOverlayTextImage_AE5DB8E3_8C68_A3DB_4182_415243882BC3.text = 3 HotspotPanoramaOverlayTextImage_A98FE221_8C69_A657_41E1_2ED4242ECED8.text = 4 HotspotPanoramaOverlayTextImage_A858ADF9_8C68_DDB7_41DB_79685C1936BE.text = 5 HotspotPanoramaOverlayTextImage_AE97A1FA_8C6F_A5B5_41B0_6C352AF7B207.text = 6 HotspotPanoramaOverlayTextImage_A99F85EE_8C68_ADAD_41DC_F654C3BFC697.text = 7 ## Media ### Audio audiores_BFDCD9F5_8CE8_AF01_419F_7D7CCF52234F.mp3Url = media/audio_A0BF7C0C_8CF8_E507_41D3_7EE5D89D52AB_pl.mp3 audiores_9B10A473_8BDB_E2B4_41E0_731C001FE9D3.mp3Url = media/audio_B03E44F2_0930_D333_41C3_CEFACE87492A_pl.mp3 audiores_9B196C6C_8BDB_A2AD_41DC_266CCCE0A022.mp3Url = media/audio_B17513B6_0930_F533_41B5_90E2ABD7C675_pl.mp3 audiores_9B656911_8BDB_A277_41D2_40F7F384A6F4.mp3Url = media/audio_B25CC30B_0930_D6D1_41B9_3AD055A393AE_pl.mp3 audiores_9ADE6032_8BDB_62B5_41D7_050A278F6451.mp3Url = media/audio_B52E3DE5_0931_CD51_41B3_034A2EF6A733_pl.mp3 audiores_9ADD5DD1_8BDB_5DF7_41DA_9924196419F4.mp3Url = media/audio_B627B520_0931_D2CF_41C1_74E7C69FA38A_pl.mp3 audiores_9B76B9F4_8BDB_A5BC_419C_556FD2737683.mp3Url = media/audio_B6C35432_0933_7333_41C1_450B937AE25D_pl.mp3 audiores_9B2639D3_8BDB_A5F4_41D7_17515C3B6D06.mp3Url = media/audio_B70E09D4_0931_5577_41C4_47A7DB3B374C_pl.mp3 audiores_9B75880F_8BDB_A26B_41E0_DD0A5A5C14F0.mp3Url = media/audio_B78870DE_0933_5370_419D_24C2703D49F7_pl.mp3 audiores_9B0CFF71_8BDB_FEB4_41E1_6347BEC5CB14.mp3Url = media/audio_B7971BA6_0931_75D0_4171_26E68704414B_pl.mp3 audiores_9B7BE212_8BDB_A675_41A6_798E9D1457CC.mp3Url = media/audio_B88FF849_0933_D350_41C3_CFBF720F23D8_pl.mp3 audiores_9B0B6E0E_8BDB_FE6D_41DF_30BF9B5BD11B.mp3Url = media/audio_B89703C1_0931_5551_4195_6D396F58DA3F_pl.mp3 audiores_9AD332EA_8BDB_67D5_41DC_08DBF4996C8D.mp3Url = media/audio_B8B9BD15_090F_32F1_41C2_E14E39E67E66_pl.mp3 ### Image imlevel_A746A923_8CE8_EF01_419C_22F5FD1163B6.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_0f6792th_pl.png imlevel_A74318DD_8CE8_ED01_41DB_C0253F8AC065.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_38p1ench_pl.png imlevel_A7450962_8CE8_EF03_41C2_0384F39C4BD5.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_em6ox0si_pl.png imlevel_A10A4802_8CE8_ED03_41B2_C858C739CDCC.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_s3cfpadh_pl.png imlevel_A746E943_8CE8_EF02_41DD_5E0F5B87B960.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_u4twf8bq_pl.png imlevel_A7462902_8CE8_EF03_41D1_88DB5D0F59C0.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_xlp6o5aq_pl.png imlevel_A745997C_8CE8_EF07_41DA_5B3E71F385BB.url = media/panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B_HS_y67tc9jz_pl.png ### Title album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B.label = 01-bielik album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E.label = 02-gogol album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9.label = 03 - glowienka album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14.label = 04 - kania czarna album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E.label = 05 - kania ruda album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC.label = 06 - lyska panorama_95006DA9_8C28_E254_41D2_504CFD720E57.label = 06 soweczka - flat album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4.label = 07 - puchacz album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D.label = 08 - puszczyk album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599.label = 09-Rybolow album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5.label = 10 - sokół wedrowny album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665.label = 11 - soweczka album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE.label = 12 - wlochatka panorama_928883E7_8C5B_65DB_41A2_5D8EC4B5672B.label = 14 droga zielony las album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_0.label = 8527858751_d7d682575b_o album_91BE9633_8C28_AEB4_41D3_84061CD8E545_0.label = DJI_0041-3 panorama_9A21A6EB_8C29_AFAB_41C9_4D5D767DA5F0.label = DJI_0140 Panorama album_91BE9633_8C28_AEB4_41D3_84061CD8E545.label = Photo Album DJI_0041-3 album_911F9208_8C28_A655_41D3_1E846FC5B23B.label = Photo Album pojezierze video_A3F9B140_8CF7_BF7F_41B3_7156A436865A.label = Ptaki album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_0.label = adult-whitetailed-eagle-haliaeetus-albicilla-summer-sitting-bank album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_1.label = aegolius-funereus-5033468 album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_2.label = alert-boreal-owl-looking-aside-forest-with-copy-space album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_3.label = alert-boreal-owl-sitting-branch-spring-forest-with-copy-space album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_0.label = animal-6909027 album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_1.label = aquib-khan-Cv5FiSt5BCE-unsplash album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_0.label = beautiful-shot-brown-kite-forest album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_0.label = bird-7417373 album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_0.label = birds-7007701 album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_2.label = black-kite-3205400 album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_3.label = black-kite-6956730 album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_4.label = black-kite-7423883 album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_4.label = boreal-owl-looking-camera-branch-with-copy-space album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_0.label = bubo-bubo-eagle-owl-is-species-strigiform-bird-strigidae-family album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_1.label = close-up-portrait-common-pochard-aythya-ferina-male-swimming-blue-water-bay album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_3.label = common-pochard-4771846 album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_2.label = common-pochard-568923 album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_4.label = common-pochard-aythya-ferina-female-winter-plumage-stands-water album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_7.label = common-pochard-aythya-ferina-malaga-spain album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_5.label = common-pochard-aythya-ferina-malaga-spain (1) album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_6.label = common-pochard-aythya-ferina-malaga-spain (2) album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_8.label = common-pochard-ducks-flying-water-aythya-ferina album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_1.label = coot-4167223 album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_2.label = coots-4174466 album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_3.label = coots-6393587 album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_5.label = curious-boreal-owl-sitting-branch-looking-into-camera-forest album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_1.label = dan-russon--0kfZSDnvBI-unsplash album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_2.label = dan-russon-eg0Tija1B_0-unsplash album_A996DF60_0B10_CD50_41B7_2D5A8817C3D9_9.label = daniil-komov-3BWZtiGN6BE-unsplash album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_1.label = david-adams-z1ZTWBn5Eeg-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_0.label = dennis-derringer-HhJSmTH2Vrw-unsplash album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_0.label = duck-4152933 album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_3.label = eagle-339128 album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_1.label = eagle-owl-7295713 album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_2.label = eagle-owl-is-species-bird-strigidae-family album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_0.label = erik-karits-bBjJrPjmXjg-unsplash album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_1.label = erik-karits-fnjL6OtC4R4-unsplash album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_2.label = erik-karits-wxQAJsQjD9M-unsplash album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_4.label = eurasian-coot-4748672 album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_5.label = eurasian-coot-5273353 album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_3.label = eurasian-eagle-owl-6977066 album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_4.label = eurasian-eagleowl-sitting-stump-peeking-through-orange-leaves-autumn album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_0.label = eurasian-pygmy-owl-glaucidium-passerinum-sitting-twig-winter album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_1.label = eurasian-pygmy-owl-looking-camera-forest album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_2.label = eurasian-pygmy-owl-sits-branch-sweden album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_3.label = eurasian-pygmy-owl-sitting-branch-autumn-forest-sunset album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_4.label = eurasian-pygmy-owl-sitting-branch-winter-nature album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_5.label = eurasian-pygmy-owl-sitting-tree-winter album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_5.label = european-eagle-owl-2010346 album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_0.label = falco-peregrinus-male-peregrine-falcon-is-species-falconiform-bird-falconidae-family album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_1.label = golden-blue-duck-1346117 album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_2.label = golden-blue-duck-3882525 album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_3.label = goldeneye-2227128 album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_4.label = goldeneye-2259727 video_BE5875C1_8C2B_A701_419A_C1779A634F15.label = intro_slawa album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_2.label = jack-lucas-smith-C4ukHhSKsyI-unsplash album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_3.label = jean-baptiste-charrat-K3_dkBi6-Uc-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_1.label = jeremy-hynes-M1TCSvlx4e8-unsplash panorama_981A034D_8C2B_A6EC_41DD_F942FA04FFB5.label = kania album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_2.label = karo-kujanpaa--YTfSdXKFec-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_3.label = keith-luke--FrVt6GrCvw-unsplash album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_6.label = lia-maaskant-Ge8KYLnQchM-unsplash album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_1.label = magnificent-peregrine-falcon-staring-rock-spring album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_5.label = marko-hankkila-4TqI_aZbdl4-unsplash album_A580718F_0B11_F5D1_41C5_FE6F85C2362E_6.label = marko-hankkila-uKtdATrv5l8-unsplash album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_6.label = martin-adams-JM3H_HAzqO0-unsplash album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_5.label = martin-adams-fmCOUAj1QHk-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_4.label = mathew-schwartz--fsFVSrj6jA-unsplash album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_2.label = mathew-schwartz-8k9yAAQOF-g-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_6.label = mathew-schwartz-SSBbq_XcoSA-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_7.label = mathew-schwartz-Ytc9kgWS3PE-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_5.label = mathew-schwartz-i4Y9hr5dxKc-unsplash album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_3.label = mathew-schwartz-rbVnB6SMif8-unsplash album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_4.label = mathew-schwartz-x5zgwJS6_Wc-unsplash album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_4.label = milan-2156046 panorama_981B961F_8C29_AE6B_41CC_2C0241D4F8C9.label = nad-jeziorem panorama_A47FE6B2_0B71_3F30_41C3_391D87F092A5.label = orzel-pano photo_A56551F3_0B1F_5531_41BC_AE1407645C9F.label = osprey-flight-pandion-haliaetus photo_A56551F3_0B1F_5531_41BC_AE1407645C9F.label = osprey-flight-pandion-haliaetus photo_ADF066BA_0B1F_5F33_41C0_8C138A560D3B.label = osprey-flying-net-rocky-mountains-canada photo_ADF066BA_0B1F_5F33_41C0_8C138A560D3B.label = osprey-flying-net-rocky-mountains-canada photo_ADFEE589_0B1F_3DD0_41BD_59303DF1CB03.label = osprey-pandion-haliaetus photo_ADFEE589_0B1F_3DD0_41BD_59303DF1CB03.label = osprey-pandion-haliaetus photo_ADFE9138_0B1F_353F_41C2_8EB96AB856BF.label = osprey-pandion-haliaetus (1) photo_ADFE9138_0B1F_353F_41C2_8EB96AB856BF.label = osprey-pandion-haliaetus (1) photo_ADFE3A19_0B1F_36F0_4181_41AA8C7E30C4.label = osprey-tree-looking-fish photo_ADFE3A19_0B1F_36F0_4181_41AA8C7E30C4.label = osprey-tree-looking-fish album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_6.label = owl-5465139 album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_7.label = owl-5465141 album_BA1F94A8_0910_F3DF_41C7_C0C568C41665_6.label = owls-384927 album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_5.label = phil-robson-IWDxZbZpe5M-unsplash album_A3321DB9_0917_4D30_41BA_F8E667D5A85E_6.label = phil-robson-PT74GGRZHWE-unsplash album_911F9208_8C28_A655_41D3_1E846FC5B23B_0.label = pojezierze panorama_983812C3_8C28_A7DB_41AD_9943D0908BEB.label = puszczyk album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_8.label = richard-lee-fdG5F_y8PIk-unsplash album_BAD04B0F_0913_F6D1_4190_4AE335F72AB4_8.label = royal-owl-portrait-image album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_5.label = steve-harvey-GFUEudfslPY-unsplash album_A88FC2FF_0931_D731_41A8_F7CD3ACC3599_9.label = steve-smith-WfRPUfT--gY-unsplash album_A29EF130_0913_3530_41A3_32E5F6335B14_7.label = svetozar-cenisev-1ccf0m7_8Jo-unsplash album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_3.label = tawny-owl-6082869 album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_4.label = tawny-owl-6082870 album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_6.label = tawny-owl-strix-aluco-perched-branch album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_7.label = tawny-owl-strix-aluco-sevilla-spain album_BB9B710B_0911_52D0_418F_3F66E82D767D_5.label = tawny-owls-7381664 album_B8B7CDDA_091F_4D73_41C2_FD5CBB7DBCF5_6.label = vincent-van-zalinge-TW4Lh4vX2LE-unsplash photo_ADFEE5A9_0B1F_DDD0_41BD_0D8AF9C12EA0.label = western-osprey-sea-hawk-river-hawk-fish-hawk-pandion-haliaetus-malaga-spain photo_ADFEE5A9_0B1F_DDD0_41BD_0D8AF9C12EA0.label = western-osprey-sea-hawk-river-hawk-fish-hawk-pandion-haliaetus-malaga-spain album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_4.label = white-tailed-eagle album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_5.label = white-tailed-eagle-7490327 album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_6.label = white-tailed-eagle-flying-sunlight album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_8.label = white-tailed-eagle-haliaeetus-albicilla-eagle-flight album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_7.label = white-tailed-eagle-haliaeetus-albicilla-eagle-flight (1) album_B72C5B33_0911_5530_41B8_80D21B65DDAE_6.label = wild-boreal-owl-sitting-branch-looking-aside album_BE124CF0_0911_D34F_41C2_877F9F87AFCC_7.label = wildlife-4006413 panorama_9A1DD2E3_8C28_A7D4_41B9_C0D8E319784A.label = wlochatka panorama_98356ED1_8C28_BFF7_41C4_40C3B738173A.label = wodne-pano album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_9.label = zdenek-machacek-H4t_IBURoaU-unsplash album_A706CEE2_0B11_4F53_41B7_EB56E52AC05B_10.label = zdenek-machacek-IJboLCiDwKY-unsplash ### Video videolevel_393E4BCD_0C89_B777_4184_B75DDB852931.url = media/video_A3F9B140_8CF7_BF7F_41B3_7156A436865A_pl.m3u8 videolevel_393E5BCD_0C89_B777_4171_1572F423E171.url = media/video_A3F9B140_8CF7_BF7F_41B3_7156A436865A_pl.mp4 videolevel_393E5BCD_0C89_B777_4171_1572F423E171.posterURL = media/video_A3F9B140_8CF7_BF7F_41B3_7156A436865A_poster_pl.jpg videolevel_393E4BCD_0C89_B777_4184_B75DDB852931.posterURL = media/video_A3F9B140_8CF7_BF7F_41B3_7156A436865A_poster_pl.jpg videolevel_38C5BC20_0C89_B12D_415A_8052572BECF0.url = media/video_BE5875C1_8C2B_A701_419A_C1779A634F15_pl.m3u8 videolevel_38C5CC20_0C89_B12D_4196_9295D9394F43.url = media/video_BE5875C1_8C2B_A701_419A_C1779A634F15_pl.mp4 videolevel_38C5CC20_0C89_B12D_4196_9295D9394F43.posterURL = media/video_BE5875C1_8C2B_A701_419A_C1779A634F15_poster_pl.jpg videolevel_38C5BC20_0C89_B12D_415A_8052572BECF0.posterURL = media/video_BE5875C1_8C2B_A701_419A_C1779A634F15_poster_pl.jpg ## Right Click Menu ### Text menuItem_A2E67CF4_8CFB_A506_41DA_97C4AE13B230.label = 360creative.pl ## Skin ### Button Button_BBEC1D0A_95DE_C905_41A1_F5D1068290E1.pressedLabel = POJEZIERZE SŁAWSKIE Button_B1CDB972_92B3_4905_41B8_9B37848045F4.label = WRÓĆ DO LISTY Button_B97C5D75_8CD8_A701_41A9_4A65D632E8B0_mobile.label = atrybucje: Button_B97C5D75_8CD8_A701_41A9_4A65D632E8B0.label = atrybucje: Button_C960D16E_D098_BF30_41E3_5ECC8CCEA21F.label = dźwięk: Button_C960D16E_D098_BF30_41E3_5ECC8CCEA21F_mobile.label = dźwięk: Button_C2562044_D0F8_5D71_41E1_257A7921910D_mobile.label = film Button_C2562044_D0F8_5D71_41E1_257A7921910D.label = film Button_C259E351_D0F8_4313_41DC_BC88E15C6C42_mobile.label = mapa Button_C259E351_D0F8_4313_41DC_BC88E15C6C42.label = mapa Button_C26C64D8_D0F8_4511_41E0_FAAA12B440EB_mobile.label = obszary Button_C26C64D8_D0F8_4511_41E0_FAAA12B440EB.label = obszary Button_C42A1D24_D088_C731_41E6_DDC86DACAE1F.label = pełny ekran: Button_C42A1D24_D088_C731_41E6_DDC86DACAE1F_mobile.label = pełny ekran: Button_C2445E4A_D0F8_4571_41B1_541C629163AC.label = poradnik Button_C2445E4A_D0F8_4571_41B1_541C629163AC_mobile.label = poradnik Button_C276D6ED_D0F8_4530_41D8_43CD8E55CC4F_mobile.label = ptaki Button_C276D6ED_D0F8_4530_41D8_43CD8E55CC4F.label = ptaki Button_5DD1E091_3971_DC49_4192_3A970CE3D06C_mobile.label = restart: Button_5DD1E091_3971_DC49_4192_3A970CE3D06C.label = restart: Button_BBEC1D0A_95DE_C905_41A1_F5D1068290E1.label = ŻURAWIE BAGNO SŁAWSKIE ### Image Image_51641987_3933_4C49_41A5_E955B7674924_mobile.url = skin/Image_51641987_3933_4C49_41A5_E955B7674924_mobile_pl.jpg Image_51641987_3933_4C49_41A5_E955B7674924.url = skin/Image_51641987_3933_4C49_41A5_E955B7674924_pl.jpg Image_567E6217_393F_DC49_419C_C22AE5C9369F_mobile.url = skin/Image_567E6217_393F_DC49_419C_C22AE5C9369F_mobile_pl.jpg Image_567E6217_393F_DC49_419C_C22AE5C9369F.url = skin/Image_567E6217_393F_DC49_419C_C22AE5C9369F_pl.jpg Image_56BF9332_3913_3C4B_41AB_342E5F0833ED_mobile.url = skin/Image_56BF9332_3913_3C4B_41AB_342E5F0833ED_mobile_pl.jpg Image_56BF9332_3913_3C4B_41AB_342E5F0833ED.url = skin/Image_56BF9332_3913_3C4B_41AB_342E5F0833ED_pl.jpg Image_571C3DCF_090F_4D50_418B_8B4EAEE94B4A_mobile.url = skin/Image_571C3DCF_090F_4D50_418B_8B4EAEE94B4A_mobile_pl.png Image_571C3DCF_090F_4D50_418B_8B4EAEE94B4A.url = skin/Image_571C3DCF_090F_4D50_418B_8B4EAEE94B4A_pl.png Image_571CDDD0_090F_4D70_41AE_04DFAD6CCF3B_mobile.url = skin/Image_571CDDD0_090F_4D70_41AE_04DFAD6CCF3B_mobile_pl.png Image_571CDDD0_090F_4D70_41AE_04DFAD6CCF3B.url = skin/Image_571CDDD0_090F_4D70_41AE_04DFAD6CCF3B_pl.png Image_571E6DD0_090F_4D70_41BC_A6E51989D933_mobile.url = skin/Image_571E6DD0_090F_4D70_41BC_A6E51989D933_mobile_pl.png Image_571E6DD0_090F_4D70_41BC_A6E51989D933.url = skin/Image_571E6DD0_090F_4D70_41BC_A6E51989D933_pl.png Image_571F3DD3_090F_4D70_41A7_078D8EAF4362_mobile.url = skin/Image_571F3DD3_090F_4D70_41A7_078D8EAF4362_mobile_pl.png Image_571F3DD3_090F_4D70_41A7_078D8EAF4362.url = skin/Image_571F3DD3_090F_4D70_41A7_078D8EAF4362_pl.png Image_5CAF44A2_3930_C44B_41B7_01D2AF718458_mobile.url = skin/Image_5CAF44A2_3930_C44B_41B7_01D2AF718458_mobile_pl.jpg Image_5CAF44A2_3930_C44B_41B7_01D2AF718458.url = skin/Image_5CAF44A2_3930_C44B_41B7_01D2AF718458_pl.jpg Image_5D34B7CE_393F_C3DA_41A7_48C8000E9DC2_mobile.url = skin/Image_5D34B7CE_393F_C3DA_41A7_48C8000E9DC2_mobile_pl.jpg Image_5D34B7CE_393F_C3DA_41A7_48C8000E9DC2.url = skin/Image_5D34B7CE_393F_C3DA_41A7_48C8000E9DC2_pl.jpg Image_8ECFCF75_0911_CD31_4192_8E7C01104DC4_mobile.url = skin/Image_8ECFCF75_0911_CD31_4192_8E7C01104DC4_mobile_pl.jpg Image_8ECFCF75_0911_CD31_4192_8E7C01104DC4.url = skin/Image_8ECFCF75_0911_CD31_4192_8E7C01104DC4_pl.jpg Image_9A0C9FF7_8C37_5DBB_4196_2C499F306ADB_mobile.url = skin/Image_9A0C9FF7_8C37_5DBB_4196_2C499F306ADB_mobile_pl.jpg Image_9A0C9FF7_8C37_5DBB_4196_2C499F306ADB.url = skin/Image_9A0C9FF7_8C37_5DBB_4196_2C499F306ADB_pl.jpg Image_9BFF10DF_8C38_A3EC_41C0_4ACB8E9EB7E2_mobile.url = skin/Image_9BFF10DF_8C38_A3EC_41C0_4ACB8E9EB7E2_mobile_pl.jpg Image_9BFF10DF_8C38_A3EC_41C0_4ACB8E9EB7E2.url = skin/Image_9BFF10DF_8C38_A3EC_41C0_4ACB8E9EB7E2_pl.jpg Image_9F64D325_8C3B_665C_41BF_A4DAC1F06ABC_mobile.url = skin/Image_9F64D325_8C3B_665C_41BF_A4DAC1F06ABC_mobile_pl.png Image_9F64D325_8C3B_665C_41BF_A4DAC1F06ABC.url = skin/Image_9F64D325_8C3B_665C_41BF_A4DAC1F06ABC_pl.png Image_9F68C320_8C3B_6655_41A8_7221E1A4B222_mobile.url = skin/Image_9F68C320_8C3B_6655_41A8_7221E1A4B222_mobile_pl.png Image_9F68C320_8C3B_6655_41A8_7221E1A4B222.url = skin/Image_9F68C320_8C3B_6655_41A8_7221E1A4B222_pl.png Image_A1597A78_0B13_5730_41AB_91A4A5BB1AD9_mobile.url = skin/Image_A1597A78_0B13_5730_41AB_91A4A5BB1AD9_mobile_pl.png Image_A1597A78_0B13_5730_41AB_91A4A5BB1AD9.url = skin/Image_A1597A78_0B13_5730_41AB_91A4A5BB1AD9_pl.png Image_A159CA7A_0B13_5730_41C0_9F88C2E20614_mobile.url = skin/Image_A159CA7A_0B13_5730_41C0_9F88C2E20614_mobile_pl.png Image_A159CA7A_0B13_5730_41C0_9F88C2E20614.url = skin/Image_A159CA7A_0B13_5730_41C0_9F88C2E20614_pl.png Image_A15CBA79_0B13_5730_41C0_95B126B5A774_mobile.url = skin/Image_A15CBA79_0B13_5730_41C0_95B126B5A774_mobile_pl.png Image_A15CBA79_0B13_5730_41C0_95B126B5A774.url = skin/Image_A15CBA79_0B13_5730_41C0_95B126B5A774_pl.png Image_A167AA82_0B13_57D0_41C1_88567BC30450_mobile.url = skin/Image_A167AA82_0B13_57D0_41C1_88567BC30450_mobile_pl.png Image_A167AA82_0B13_57D0_41C1_88567BC30450.url = skin/Image_A167AA82_0B13_57D0_41C1_88567BC30450_pl.png Image_A270421C_0B10_D6F7_41BB_A3414539A871_mobile.url = skin/Image_A270421C_0B10_D6F7_41BB_A3414539A871_mobile_pl.png Image_A270421C_0B10_D6F7_41BB_A3414539A871.url = skin/Image_A270421C_0B10_D6F7_41BB_A3414539A871_pl.png Image_A2735220_0B10_D6CF_4163_607BE2D75858_mobile.url = skin/Image_A2735220_0B10_D6CF_4163_607BE2D75858_mobile_pl.png Image_A2735220_0B10_D6CF_4163_607BE2D75858.url = skin/Image_A2735220_0B10_D6CF_4163_607BE2D75858_pl.png Image_A273F21D_0B10_D6F1_41C6_36CDC7AC334A_mobile.url = skin/Image_A273F21D_0B10_D6F1_41C6_36CDC7AC334A_mobile_pl.png Image_A273F21D_0B10_D6F1_41C6_36CDC7AC334A.url = skin/Image_A273F21D_0B10_D6F1_41C6_36CDC7AC334A_pl.png Image_A275A21B_0B10_D6F1_41B1_07F1EB1CC413_mobile.url = skin/Image_A275A21B_0B10_D6F1_41B1_07F1EB1CC413_mobile_pl.png Image_A275A21B_0B10_D6F1_41B1_07F1EB1CC413.url = skin/Image_A275A21B_0B10_D6F1_41B1_07F1EB1CC413_pl.png Image_A4F6ED74_8C2B_A707_41DF_A90C077E2899_mobile.url = skin/Image_A4F6ED74_8C2B_A707_41DF_A90C077E2899_mobile_pl.jpg Image_A4F6ED74_8C2B_A707_41DF_A90C077E2899.url = skin/Image_A4F6ED74_8C2B_A707_41DF_A90C077E2899_pl.jpg Image_A5108EDE_8C58_DFED_41E0_8F7D4C96CAFF_mobile.url = skin/Image_A5108EDE_8C58_DFED_41E0_8F7D4C96CAFF_mobile_pl.png Image_A5108EDE_8C58_DFED_41E0_8F7D4C96CAFF.url = skin/Image_A5108EDE_8C58_DFED_41E0_8F7D4C96CAFF_pl.png Image_A514041C_8C29_A26D_419A_6383613B4F31_mobile.url = skin/Image_A514041C_8C29_A26D_419A_6383613B4F31_mobile_pl.png Image_A514041C_8C29_A26D_419A_6383613B4F31.url = skin/Image_A514041C_8C29_A26D_419A_6383613B4F31_pl.png Image_A519B51A_8C28_E275_41C1_9FA4F9A5B737_mobile.url = skin/Image_A519B51A_8C28_E275_41C1_9FA4F9A5B737_mobile_pl.png Image_A519B51A_8C28_E275_41C1_9FA4F9A5B737.url = skin/Image_A519B51A_8C28_E275_41C1_9FA4F9A5B737_pl.png Image_A541215D_0B11_3570_41C1_F926163BD0F0_mobile.url = skin/Image_A541215D_0B11_3570_41C1_F926163BD0F0_mobile_pl.png Image_A541215D_0B11_3570_41C1_F926163BD0F0.url = skin/Image_A541215D_0B11_3570_41C1_F926163BD0F0_pl.png Image_A5536A47_0B11_5751_418A_01F084676B84_mobile.url = skin/Image_A5536A47_0B11_5751_418A_01F084676B84_mobile_pl.png Image_A5536A47_0B11_5751_418A_01F084676B84.url = skin/Image_A5536A47_0B11_5751_418A_01F084676B84_pl.png Image_A555CA4B_0B11_5751_41B3_16DB8BE4533E_mobile.url = skin/Image_A555CA4B_0B11_5751_41B3_16DB8BE4533E_mobile_pl.png Image_A555CA4B_0B11_5751_41B3_16DB8BE4533E.url = skin/Image_A555CA4B_0B11_5751_41B3_16DB8BE4533E_pl.png Image_A5561A48_0B11_575F_41B1_342F1B13B498_mobile.url = skin/Image_A5561A48_0B11_575F_41B1_342F1B13B498_mobile_pl.png Image_A5561A48_0B11_575F_41B1_342F1B13B498.url = skin/Image_A5561A48_0B11_575F_41B1_342F1B13B498_pl.png Image_A558DA46_0B11_5753_41B1_5786DDBBB771_mobile.url = skin/Image_A558DA46_0B11_5753_41B1_5786DDBBB771_mobile_pl.png Image_A558DA46_0B11_5753_41B1_5786DDBBB771.url = skin/Image_A558DA46_0B11_5753_41B1_5786DDBBB771_pl.png Image_A55CB15E_0B11_3570_41C3_C5B7478C7BAA_mobile.url = skin/Image_A55CB15E_0B11_3570_41C3_C5B7478C7BAA_mobile_pl.png Image_A55CB15E_0B11_3570_41C3_C5B7478C7BAA.url = skin/Image_A55CB15E_0B11_3570_41C3_C5B7478C7BAA_pl.png Image_A55D1162_0B11_3550_41B8_19115D7EFC96_mobile.url = skin/Image_A55D1162_0B11_3550_41B8_19115D7EFC96_mobile_pl.png Image_A55D1162_0B11_3550_41B8_19115D7EFC96.url = skin/Image_A55D1162_0B11_3550_41B8_19115D7EFC96_pl.png Image_A55F915F_0B11_3570_41BF_7CC9FDDA5C41_mobile.url = skin/Image_A55F915F_0B11_3570_41BF_7CC9FDDA5C41_mobile_pl.png Image_A55F915F_0B11_3570_41BF_7CC9FDDA5C41.url = skin/Image_A55F915F_0B11_3570_41BF_7CC9FDDA5C41_pl.png Image_A630F396_0B11_55F3_41BD_09B88AD8E16D_mobile.url = skin/Image_A630F396_0B11_55F3_41BD_09B88AD8E16D_mobile_pl.png Image_A630F396_0B11_55F3_41BD_09B88AD8E16D.url = skin/Image_A630F396_0B11_55F3_41BD_09B88AD8E16D_pl.png Image_A631F395_0B11_55F1_41B8_DB82F7B4CF60_mobile.url = skin/Image_A631F395_0B11_55F1_41B8_DB82F7B4CF60_mobile_pl.png Image_A631F395_0B11_55F1_41B8_DB82F7B4CF60.url = skin/Image_A631F395_0B11_55F1_41B8_DB82F7B4CF60_pl.png Image_A6525143_0B13_7551_41AF_F4299EE7ECD7_mobile.url = skin/Image_A6525143_0B13_7551_41AF_F4299EE7ECD7_mobile_pl.png Image_A6525143_0B13_7551_41AF_F4299EE7ECD7.url = skin/Image_A6525143_0B13_7551_41AF_F4299EE7ECD7_pl.png Image_A65AC14D_0B13_7551_41A1_722C9A1CB630_mobile.url = skin/Image_A65AC14D_0B13_7551_41A1_722C9A1CB630_mobile_pl.png Image_A65AC14D_0B13_7551_41A1_722C9A1CB630.url = skin/Image_A65AC14D_0B13_7551_41A1_722C9A1CB630_pl.png Image_A65D8144_0B13_7557_41AC_AFAE44029E57_mobile.url = skin/Image_A65D8144_0B13_7557_41AC_AFAE44029E57_mobile_pl.png Image_A65D8144_0B13_7557_41AC_AFAE44029E57.url = skin/Image_A65D8144_0B13_7557_41AC_AFAE44029E57_pl.png Image_A65E8143_0B13_7551_41C1_BC84D1316F9A_mobile.url = skin/Image_A65E8143_0B13_7551_41C1_BC84D1316F9A_mobile_pl.png Image_A65E8143_0B13_7551_41C1_BC84D1316F9A.url = skin/Image_A65E8143_0B13_7551_41C1_BC84D1316F9A_pl.png Image_A6B83DD1_8CF9_6701_41D8_168C579CBDC9_mobile.url = skin/Image_A6B83DD1_8CF9_6701_41D8_168C579CBDC9_mobile_pl.png Image_A6B83DD1_8CF9_6701_41D8_168C579CBDC9.url = skin/Image_A6B83DD1_8CF9_6701_41D8_168C579CBDC9_pl.png Image_A6C9639A_0B11_55F3_4187_79DE31A2E88A_mobile.url = skin/Image_A6C9639A_0B11_55F3_4187_79DE31A2E88A_mobile_pl.png Image_A6C9639A_0B11_55F3_4187_79DE31A2E88A.url = skin/Image_A6C9639A_0B11_55F3_4187_79DE31A2E88A_pl.png Image_A6CE0395_0B11_55F1_41BC_90748F706FF5_mobile.url = skin/Image_A6CE0395_0B11_55F1_41BC_90748F706FF5_mobile_pl.png Image_A6CE0395_0B11_55F1_41BC_90748F706FF5.url = skin/Image_A6CE0395_0B11_55F1_41BC_90748F706FF5_pl.png Image_A6D346CE_0B11_7F53_41A2_74569AC95EA0_mobile.url = skin/Image_A6D346CE_0B11_7F53_41A2_74569AC95EA0_mobile_pl.png Image_A6D346CE_0B11_7F53_41A2_74569AC95EA0.url = skin/Image_A6D346CE_0B11_7F53_41A2_74569AC95EA0_pl.png Image_A6D4F6CC_0B11_7F57_41C4_8221167D2394_mobile.url = skin/Image_A6D4F6CC_0B11_7F57_41C4_8221167D2394_mobile_pl.png Image_A6D4F6CC_0B11_7F57_41C4_8221167D2394.url = skin/Image_A6D4F6CC_0B11_7F57_41C4_8221167D2394_pl.png Image_A6E21853_0B11_5371_41BF_C62251382D19_mobile.url = skin/Image_A6E21853_0B11_5371_41BF_C62251382D19_mobile_pl.png Image_A6E21853_0B11_5371_41BF_C62251382D19.url = skin/Image_A6E21853_0B11_5371_41BF_C62251382D19_pl.png Image_A6E7984E_0B11_5353_41B2_B415231CF8FE_mobile.url = skin/Image_A6E7984E_0B11_5353_41B2_B415231CF8FE_mobile_pl.png Image_A6E7984E_0B11_5353_41B2_B415231CF8FE.url = skin/Image_A6E7984E_0B11_5353_41B2_B415231CF8FE_pl.png Image_A6E9A84F_0B11_5351_41C0_4D87F58BE308_mobile.url = skin/Image_A6E9A84F_0B11_5351_41C0_4D87F58BE308_mobile_pl.png Image_A6E9A84F_0B11_5351_41C0_4D87F58BE308.url = skin/Image_A6E9A84F_0B11_5351_41C0_4D87F58BE308_pl.png Image_A6EB484E_0B11_5353_41C0_C77FC2B27715_mobile.url = skin/Image_A6EB484E_0B11_5353_41C0_C77FC2B27715_mobile_pl.png Image_A6EB484E_0B11_5353_41C0_C77FC2B27715.url = skin/Image_A6EB484E_0B11_5353_41C0_C77FC2B27715_pl.png Image_A6EEB6D3_0B11_7F71_41BC_80EBDBFB3FF9_mobile.url = skin/Image_A6EEB6D3_0B11_7F71_41BC_80EBDBFB3FF9_mobile_pl.png Image_A6EEB6D3_0B11_7F71_41BC_80EBDBFB3FF9.url = skin/Image_A6EEB6D3_0B11_7F71_41BC_80EBDBFB3FF9_pl.png Image_A6EFA6CD_0B11_7F51_4167_78E54D9A34D4_mobile.url = skin/Image_A6EFA6CD_0B11_7F51_4167_78E54D9A34D4_mobile_pl.png Image_A6EFA6CD_0B11_7F51_4167_78E54D9A34D4.url = skin/Image_A6EFA6CD_0B11_7F51_4167_78E54D9A34D4_pl.png Image_A7073D90_0B0F_4DCF_41BF_ACA281AAB53C_mobile.url = skin/Image_A7073D90_0B0F_4DCF_41BF_ACA281AAB53C_mobile_pl.png Image_A7073D90_0B0F_4DCF_41BF_ACA281AAB53C.url = skin/Image_A7073D90_0B0F_4DCF_41BF_ACA281AAB53C_pl.png Image_A7083D92_0B0F_4DF3_41B1_EB3B9810A2D6_mobile.url = skin/Image_A7083D92_0B0F_4DF3_41B1_EB3B9810A2D6_mobile_pl.png Image_A7083D92_0B0F_4DF3_41B1_EB3B9810A2D6.url = skin/Image_A7083D92_0B0F_4DF3_41B1_EB3B9810A2D6_pl.png Image_A70A6D91_0B0F_4DF1_41BF_792933E8A1C5_mobile.url = skin/Image_A70A6D91_0B0F_4DF1_41BF_792933E8A1C5_mobile_pl.png Image_A70A6D91_0B0F_4DF1_41BF_792933E8A1C5.url = skin/Image_A70A6D91_0B0F_4DF1_41BF_792933E8A1C5_pl.png Image_A70E5D95_0B0F_4DF1_41C1_715FF36AD9CC_mobile.url = skin/Image_A70E5D95_0B0F_4DF1_41C1_715FF36AD9CC_mobile_pl.png Image_A70E5D95_0B0F_4DF1_41C1_715FF36AD9CC.url = skin/Image_A70E5D95_0B0F_4DF1_41C1_715FF36AD9CC_pl.png Image_A7323439_0B0F_7331_41A3_57F5652F17E0_mobile.url = skin/Image_A7323439_0B0F_7331_41A3_57F5652F17E0_mobile_pl.png Image_A7323439_0B0F_7331_41A3_57F5652F17E0.url = skin/Image_A7323439_0B0F_7331_41A3_57F5652F17E0_pl.png Image_A733343A_0B0F_7333_41C6_FE79E0E2C664_mobile.url = skin/Image_A733343A_0B0F_7333_41C6_FE79E0E2C664_mobile_pl.png Image_A733343A_0B0F_7333_41C6_FE79E0E2C664.url = skin/Image_A733343A_0B0F_7333_41C6_FE79E0E2C664_pl.png Image_A7356439_0B0F_7331_41C4_D92C670C7BBE_mobile.url = skin/Image_A7356439_0B0F_7331_41C4_D92C670C7BBE_mobile_pl.png Image_A7356439_0B0F_7331_41C4_D92C670C7BBE.url = skin/Image_A7356439_0B0F_7331_41C4_D92C670C7BBE_pl.png Image_A739743D_0B0F_7331_41AC_1C29655E2DE9_mobile.url = skin/Image_A739743D_0B0F_7331_41AC_1C29655E2DE9_mobile_pl.png Image_A739743D_0B0F_7331_41AC_1C29655E2DE9.url = skin/Image_A739743D_0B0F_7331_41AC_1C29655E2DE9_pl.png Image_A7A7E57B_0B10_DD31_41AA_B0B857570DE1_mobile.url = skin/Image_A7A7E57B_0B10_DD31_41AA_B0B857570DE1_mobile_pl.png Image_A7A7E57B_0B10_DD31_41AA_B0B857570DE1.url = skin/Image_A7A7E57B_0B10_DD31_41AA_B0B857570DE1_pl.png Image_A7AA0577_0B10_DD31_41C5_EBF7063E1C1D_mobile.url = skin/Image_A7AA0577_0B10_DD31_41C5_EBF7063E1C1D_mobile_pl.png Image_A7AA0577_0B10_DD31_41C5_EBF7063E1C1D.url = skin/Image_A7AA0577_0B10_DD31_41C5_EBF7063E1C1D_pl.png Image_A7AC5578_0B10_DD3F_41C4_B78CB472F2EF_mobile.url = skin/Image_A7AC5578_0B10_DD3F_41C4_B78CB472F2EF_mobile_pl.png Image_A7AC5578_0B10_DD3F_41C4_B78CB472F2EF.url = skin/Image_A7AC5578_0B10_DD3F_41C4_B78CB472F2EF_pl.png Image_A7AD4576_0B10_DD33_41C7_209110DA8783_mobile.url = skin/Image_A7AD4576_0B10_DD33_41C7_209110DA8783_mobile_pl.png Image_A7AD4576_0B10_DD33_41C7_209110DA8783.url = skin/Image_A7AD4576_0B10_DD33_41C7_209110DA8783_pl.png Image_A82BE2E5_08F1_D751_41A8_EF9324E5B370_mobile.url = skin/Image_A82BE2E5_08F1_D751_41A8_EF9324E5B370_mobile_pl.png Image_A82BE2E5_08F1_D751_41A8_EF9324E5B370.url = skin/Image_A82BE2E5_08F1_D751_41A8_EF9324E5B370_pl.png Image_AA773596_8C58_E27D_41D2_1A451845BC29_mobile.url = skin/Image_AA773596_8C58_E27D_41D2_1A451845BC29_mobile_pl.png Image_AA773596_8C58_E27D_41D2_1A451845BC29.url = skin/Image_AA773596_8C58_E27D_41D2_1A451845BC29_pl.png Image_AA932AB3_8C59_67BB_41DB_34EB1ADAC40B_mobile.url = skin/Image_AA932AB3_8C59_67BB_41DB_34EB1ADAC40B_mobile_pl.png Image_AA932AB3_8C59_67BB_41DB_34EB1ADAC40B.url = skin/Image_AA932AB3_8C59_67BB_41DB_34EB1ADAC40B_pl.png Image_AAEBD6FC_8C29_EFAD_41BE_A776D75C7F9B_mobile.url = skin/Image_AAEBD6FC_8C29_EFAD_41BE_A776D75C7F9B_mobile_pl.png Image_AAEBD6FC_8C29_EFAD_41BE_A776D75C7F9B.url = skin/Image_AAEBD6FC_8C29_EFAD_41BE_A776D75C7F9B_pl.png Image_AB44729F_8C68_E66B_41CD_C281B1EB1449_mobile.url = skin/Image_AB44729F_8C68_E66B_41CD_C281B1EB1449_mobile_pl.png Image_AB44729F_8C68_E66B_41CD_C281B1EB1449.url = skin/Image_AB44729F_8C68_E66B_41CD_C281B1EB1449_pl.png Image_AB694916_0B11_D2F3_4186_4B70C79E0DD7_mobile.url = skin/Image_AB694916_0B11_D2F3_4186_4B70C79E0DD7_mobile_pl.jpg Image_AB694916_0B11_D2F3_4186_4B70C79E0DD7.url = skin/Image_AB694916_0B11_D2F3_4186_4B70C79E0DD7_pl.jpg Image_AF08AFC7_08F1_4D51_41BB_B5A89FE18507_mobile.url = skin/Image_AF08AFC7_08F1_4D51_41BB_B5A89FE18507_mobile_pl.png Image_AF08AFC7_08F1_4D51_41BB_B5A89FE18507.url = skin/Image_AF08AFC7_08F1_4D51_41BB_B5A89FE18507_pl.png Image_B2C282D8_0911_377F_41C6_0415EB35B873_mobile.url = skin/Image_B2C282D8_0911_377F_41C6_0415EB35B873_mobile_pl.jpg Image_B2C282D8_0911_377F_41C6_0415EB35B873.url = skin/Image_B2C282D8_0911_377F_41C6_0415EB35B873_pl.jpg Image_B39A6722_091F_7ED0_41A1_F12F5C5263B9_mobile.url = skin/Image_B39A6722_091F_7ED0_41A1_F12F5C5263B9_mobile_pl.jpg Image_B39A6722_091F_7ED0_41A1_F12F5C5263B9.url = skin/Image_B39A6722_091F_7ED0_41A1_F12F5C5263B9_pl.jpg Image_B4BCB22A_0910_D6D0_41AC_86A14F1EFB71_mobile.url = skin/Image_B4BCB22A_0910_D6D0_41AC_86A14F1EFB71_mobile_pl.jpg Image_B4BCB22A_0910_D6D0_41AC_86A14F1EFB71.url = skin/Image_B4BCB22A_0910_D6D0_41AC_86A14F1EFB71_pl.jpg Image_B58839CA_0911_5550_41C0_B69585139974_mobile.url = skin/Image_B58839CA_0911_5550_41C0_B69585139974_mobile_pl.jpg Image_B58839CA_0911_5550_41C0_B69585139974.url = skin/Image_B58839CA_0911_5550_41C0_B69585139974_pl.jpg Image_B5AB1C81_0911_33D1_418F_259F29A01FDA_mobile.url = skin/Image_B5AB1C81_0911_33D1_418F_259F29A01FDA_mobile_pl.jpg Image_B5AB1C81_0911_33D1_418F_259F29A01FDA.url = skin/Image_B5AB1C81_0911_33D1_418F_259F29A01FDA_pl.jpg Image_B63BB32E_0911_D6D0_4162_59293941DB5E_mobile.url = skin/Image_B63BB32E_0911_D6D0_4162_59293941DB5E_mobile_pl.jpg Image_B63BB32E_0911_D6D0_4162_59293941DB5E.url = skin/Image_B63BB32E_0911_D6D0_4162_59293941DB5E_pl.jpg Image_B6819B09_0913_D6D1_41B4_9B790C5C15E8_mobile.url = skin/Image_B6819B09_0913_D6D1_41B4_9B790C5C15E8_mobile_pl.jpg Image_B6819B09_0913_D6D1_41B4_9B790C5C15E8.url = skin/Image_B6819B09_0913_D6D1_41B4_9B790C5C15E8_pl.jpg Image_B6E8040B_0913_D2D1_41C0_3A253C4F667A_mobile.url = skin/Image_B6E8040B_0913_D2D1_41C0_3A253C4F667A_mobile_pl.jpg Image_B6E8040B_0913_D2D1_41C0_3A253C4F667A.url = skin/Image_B6E8040B_0913_D2D1_41C0_3A253C4F667A_pl.jpg Image_B8021303_0913_36D1_41AC_93919B4AA40F_mobile.url = skin/Image_B8021303_0913_36D1_41AC_93919B4AA40F_mobile_pl.jpg Image_B8021303_0913_36D1_41AC_93919B4AA40F.url = skin/Image_B8021303_0913_36D1_41AC_93919B4AA40F_pl.jpg Image_C20165F9_D098_4713_41DF_17F01C3951C1_mobile.url = skin/Image_C20165F9_D098_4713_41DF_17F01C3951C1_mobile_pl.png Image_C20165F9_D098_4713_41DF_17F01C3951C1.url = skin/Image_C20165F9_D098_4713_41DF_17F01C3951C1_pl.png Image_C894E220_D189_BD30_41BD_C48953182658_mobile.url = skin/Image_C894E220_D189_BD30_41BD_C48953182658_mobile_pl.jpg Image_C894E220_D189_BD30_41BD_C48953182658.url = skin/Image_C894E220_D189_BD30_41BD_C48953182658_pl.jpg Image_CF6E1959_D088_4F10_41DC_0192F8969279_mobile.url = skin/Image_CF6E1959_D088_4F10_41DC_0192F8969279_mobile_pl.jpg Image_CF6E1959_D088_4F10_41DC_0192F8969279.url = skin/Image_CF6E1959_D088_4F10_41DC_0192F8969279_pl.jpg ### Label Label_56700217_393F_DC49_41C2_211133BC0D44_mobile.text = FILM Label_56700217_393F_DC49_41C2_211133BC0D44.text = FILM Label_5CAC84A7_3930_C449_4199_A9E6D2FC0B27_mobile.text = MAPA Label_5CAC84A7_3930_C449_4199_A9E6D2FC0B27.text = MAPA Label_5D3557D3_393F_C3C9_41B0_30EC74A51BEB.text = PORADNIK Label_5D3557D3_393F_C3C9_41B0_30EC74A51BEB_mobile.text = PORADNIK Label_5715322D_3917_3C5E_41C1_35842E4E2A7C.text = PTAKI Label_5715322D_3917_3C5E_41C1_35842E4E2A7C_mobile.text = PTAKI Label_BD4AA653_95F1_7B0B_41D2_812B70DD246D.text = PTAKI POJEZIERZA Label_DDC1FFED_D098_C330_41E6_D3DC93B6238C.text = Ptaki Pojezierza Sławskiego Label_516B8988_3933_4C47_41B0_90377547FD2F.text = SIEDLISKA Label_516B8988_3933_4C47_41B0_90377547FD2F_mobile.text = SIEDLISKA Label_BC4E85D0_95F2_D905_41CB_8BF07600080E.text = SŁAWSKIEGO Label_AB687917_0B11_D2F1_4156_4A8005653D09.text = bielik Label_AB687917_0B11_D2F1_4156_4A8005653D09_mobile.text = bielik Label_B4BDB22B_0910_D6D0_41A3_5C85CCCB5B97.text = gągoł Label_B4BDB22B_0910_D6D0_41A3_5C85CCCB5B97_mobile.text = gągoł Label_B8015303_0913_36D1_41C3_D3FAEC0E046E.text = głowienka Label_B8015303_0913_36D1_41C3_D3FAEC0E046E_mobile.text = głowienka Label_B638D32E_0911_D6D0_418C_9DD4DF7A6840_mobile.text = kania czarna Label_B638D32E_0911_D6D0_418C_9DD4DF7A6840.text = kania czarna Label_B2CDB2DE_0911_3773_419B_5378841D3CEE.text = kania ruda Label_B2CDB2DE_0911_3773_419B_5378841D3CEE_mobile.text = kania ruda Label_A2C9CC4A_0B71_3350_41AD_408E3E91E5BE_mobile.text = made with ♥ by 360creative.pl Label_A2C9CC4A_0B71_3350_41AD_408E3E91E5BE.text = made with ♥ by 360creative.pl Label_B5ABBC82_0911_33D3_41C1_F5A29D3CCA23_mobile.text = puchacz Label_B5ABBC82_0911_33D3_41C1_F5A29D3CCA23.text = puchacz Label_B39C4722_091F_7ED0_41C1_E438BB261F4B.text = puszczyk Label_B39C4722_091F_7ED0_41C1_E438BB261F4B_mobile.text = puszczyk Label_CF6CF95A_D088_4F10_41E2_B5FEB2187949.text = rybołów Label_CF6CF95A_D088_4F10_41E2_B5FEB2187949_mobile.text = rybołów Label_8EC14F75_0911_CD31_41C6_B679CFEAF572_mobile.text = sokół wędrowny Label_8EC14F75_0911_CD31_41C6_B679CFEAF572.text = sokół wędrowny Label_B6EF740C_0913_D2D7_41B2_ABBB85F2D227.text = sóweczka Label_B6EF740C_0913_D2D7_41B2_ABBB85F2D227_mobile.text = sóweczka Label_B58B39CB_0911_5550_4188_1A3CA4B86A8E_mobile.text = włochatka Label_B58B39CB_0911_5550_4188_1A3CA4B86A8E.text = włochatka Label_B68E8B0A_0913_D6D3_41B3_9F53533C66B0_mobile.text = łyska Label_B68E8B0A_0913_D6D3_41B3_9F53533C66B0.text = łyska ### Multiline Text HTMLText_C64BFAFF_D088_4D0F_41E4_EAE84CE6A8C5_mobile.html =
ustawienia
HTMLText_C64BFAFF_D088_4D0F_41E4_EAE84CE6A8C5.html =
ustawienia
HTMLText_AA6D337A_8C28_A303_41C6_86967DCC4211.html =
GRATULACJE!


Świetnie! Teraz znasz już podstawowe zasady zachowania się w lesie. Na pewno wykorzystasz tą wiedzę, aby Twoje wizyty na łonie natury były jeszcze lepsze!
Aby odebrać obiecaną nagrodę kliknij w obrazek. Jest to wysokiej jakości tapeta na pulpit Twojego komputera / telefonu! Obrazek, który otworzy się w nowym oknie zapisz na swoim urządzeniu.
HTMLText_AA6D337A_8C28_A303_41C6_86967DCC4211_mobile.html =
GRATULACJE!


Świetnie! Teraz znasz już podstawowe zasady zachowania się w lesie. Na pewno wykorzystasz tą wiedzę, aby Twoje wizyty na łonie natury były jeszcze lepsze!
Aby odebrać obiecaną nagrodę kliknij w obrazek. Jest to wysokiej jakości tapeta na pulpit Twojego komputera / telefonu! Obrazek, który otworzy się w nowym oknie zapisz na swoim urządzeniu.
HTMLText_AA5E1094_8C29_A27D_41D8_F751107A9979_mobile.html =
NIE ŚMIEĆ!


Pozostaw las taki jakim go zastałeś, nie śmieć, nie zanieczyszczaj wód, nie rozkopuj leśnej ściółki, nie niszcz drzew, krzewów i innych roślin. Nie pozostawiaj żadnych śladów swojej obecności, zwłaszcza wszelkiego rodzaju śmieci i odpadków.
HTMLText_AA5E1094_8C29_A27D_41D8_F751107A9979.html =
NIE ŚMIEĆ!


Pozostaw las taki jakim go zastałeś, nie śmieć, nie zanieczyszczaj wód, nie rozkopuj leśnej ściółki, nie niszcz drzew, krzewów i innych roślin. Nie pozostawiaj żadnych śladów swojej obecności, zwłaszcza wszelkiego rodzaju śmieci i odpadków.
HTMLText_ABF19C67_8C59_62DB_41D1_674A6687AC0A_mobile.html =
NOCLEG W LESIE


Zapraszamy do lasu na biwak! Pamiętaj jednak, że biwakować i rozpalać ogniska można wyłącznie w wyznaczonych do tego miejscach. Używanie otwartego ognia dozwolone jest nie bliżej niż 100m od granicy lasu. Należy także poinformować leśniczego odpowiedzialnego za dany teren o swoich planach.
HTMLText_ABF19C67_8C59_62DB_41D1_674A6687AC0A.html =
NOCLEG W LESIE


Zapraszamy do lasu na biwak! Pamiętaj jednak, że biwakować i rozpalać ogniska można wyłącznie w wyznaczonych do tego miejscach. Używanie otwartego ognia dozwolone jest nie bliżej niż 100m od granicy lasu. Należy także poinformować leśniczego odpowiedzialnego za dany teren o swoich planach.
HTMLText_A9FEE8E4_8C78_A3DC_41C9_4CD0D523C8AE_mobile.html =
PARKUJ TYLKO W WYZNACZONYCH MIEJSCACH


Nie wjeżdżaj do lasu samochodem, quadem ani motocyklem.
Nie zastawiaj autem dróg pożarowych. Korzystaj wyłącznie z wyznaczonych miejsc parkingowych.
HTMLText_A9FEE8E4_8C78_A3DC_41C9_4CD0D523C8AE.html =
PARKUJ TYLKO W WYZNACZONYCH MIEJSCACH


Nie wjeżdżaj do lasu samochodem, quadem ani motocyklem.
Nie zastawiaj autem dróg pożarowych. Korzystaj wyłącznie z wyznaczonych miejsc parkingowych.
HTMLText_AB8FA20F_8C58_A66B_41D7_0CDF953A2344.html =
PIES W LESIE - TYLKO NA SMYCZY!


Jeśli chcesz, możesz zabrać ze sobą czworonoga. Pamiętaj jednak, żeby prowadzać go tylko na smyczy! To ważne dla jego bezpieczeństwa, ale także bezpieczeństwa mieszkańców lasu.
HTMLText_AB8FA20F_8C58_A66B_41D7_0CDF953A2344_mobile.html =
PIES W LESIE - TYLKO NA SMYCZY!


Jeśli chcesz, możesz zabrać ze sobą czworonoga. Pamiętaj jednak, żeby prowadzać go tylko na smyczy! To ważne dla jego bezpieczeństwa, ale także bezpieczeństwa mieszkańców lasu.
HTMLText_AA1B5CE9_8C69_E3D4_41CE_941D3F5102F1_mobile.html =
PORADNIK DLA ODWIEDZAJĄCYCH


Witaj w lesie! :-)
Jesteśmy w lasach Pojezierza Sławskiego. Las jest bardzo gościnnym miejscem. Oferuje nam swoje owoce, wspaniałe widoki i wiele innych doznań. Jednak żebyśmy - ale nie tylko my lecz i następni odwiedzający mogli jak najdłużej i jak najpełniej korzystać z dobrodziejstw lasu, musimy nauczyć się kilku prostych zasad. Ich przestrzeganie zapewni doskonałą symbiozę i wiele korzyści obu stronom: ludziom i naturze. Rozejrzyj się! Znajdź i kliknij w ikonki rozmieszczone w lesie. Jeśli zapoznasz się ze wszystkimi, w nagrodę otrzymasz niespodziankę! :)
Kliknij w ikonkę na dole i zaczynajmy!
HTMLText_AA1B5CE9_8C69_E3D4_41CE_941D3F5102F1.html =
PORADNIK DLA ODWIEDZAJĄCYCH


Witaj w lesie! :-)
Jesteśmy w lasach Pojezierza Sławskiego. Las jest bardzo gościnnym miejscem. Oferuje nam swoje owoce, wspaniałe widoki i wiele innych doznań. Jednak żebyśmy - ale nie tylko my lecz i następni odwiedzający mogli jak najdłużej i jak najpełniej korzystać z dobrodziejstw lasu, musimy nauczyć się kilku prostych zasad. Ich przestrzeganie zapewni doskonałą symbiozę i wiele korzyści obu stronom: ludziom i naturze. Rozejrzyj się! Znajdź i kliknij w ikonki rozmieszczone w lesie. Jeśli zapoznasz się ze wszystkimi, w nagrodę otrzymasz niespodziankę! :)
Kliknij w ikonkę po prawej i zaczynajmy!
HTMLText_AA5BEADE_8C29_A7ED_4181_7CEFC49D5A56_mobile.html =
SZANUJ LAS I JEGO MIESZKAŃCÓW


Nie zabieraj roślin ani zwierząt z lasu. Pamiętaj, że młode zwierzęta, tylko z pozoru są bezbronne, w rzeczywistości zawsze w pobliżu znajdują się dorosłe osobniki;
HTMLText_AA5BEADE_8C29_A7ED_4181_7CEFC49D5A56.html =
SZANUJ LAS I JEGO MIESZKAŃCÓW


Nie zabieraj roślin ani zwierząt z lasu. Pamiętaj, że młode zwierzęta, tylko z pozoru są bezbronne, w rzeczywistości zawsze w pobliżu znajdują się dorosłe osobniki;
HTMLText_AB93BCCB_8C28_E3EB_41DD_593FD4F77CB1_mobile.html =
SZANUJ WSZYSTKIE DARY LASU


W lesie możesz zbierać np. grzyby i jagody. Zostaw to, czego nie wykorzystasz. Niejadalne dla nas grzyby i owoce mogą stanowić pokarm dla zwierząt. Nie zrywaj i nie depcz roślin – większość z nich jest pod ochroną;
HTMLText_AB93BCCB_8C28_E3EB_41DD_593FD4F77CB1.html =
SZANUJ WSZYSTKIE DARY LASU


W lesie możesz zbierać np. grzyby i jagody. Zostaw to, czego nie wykorzystasz. Niejadalne dla nas grzyby i owoce mogą stanowić pokarm dla zwierząt. Nie zrywaj i nie depcz roślin – większość z nich jest pod ochroną;
HTMLText_ABDF42EC_8C58_A7AC_41D7_482CF0EA4392.html =
ZACHOWAJ CISZĘ


W lesie jesteś gościem. Uszanuj jego mieszkańców i zachowaj ciszę. Nie płosz zwierząt, nie niszcz mrowisk, gniazd i nor.
HTMLText_ABDF42EC_8C58_A7AC_41D7_482CF0EA4392_mobile.html =
ZACHOWAJ CISZĘ


W lesie jesteś gościem. Uszanuj jego mieszkańców i zachowaj ciszę. Nie płosz zwierząt, nie niszcz mrowisk, gniazd i nor.
HTMLText_A9C8F35B_8C78_A6EB_41E0_195D12FDA02A_mobile.html =
ZNALEZIONO:
{{quiz.score1.score}} z 7
HTMLText_A9C8F35B_8C78_A6EB_41E0_195D12FDA02A.html =
ZNALEZIONO:
{{quiz.score1.score}} z 7
HTMLText_BF56CB9B_95F3_C93B_41E0_E907E724BC49_mobile.html =
Głosy ptaków:


Sóweczka: Jarek Matusiak,
https://xeno-canto.org/399248


Puszczyk: Jarek Matusiak,
https://xeno-canto.org/408116


Puchacz: Jarek Matusiak,
https://xeno-canto.org/463103


Kania czarna: Joost van Bruggen,
https://xeno-canto.org/497474


Głowienka: Magnus Wadstein,
https://xeno-canto.org/650996


Kania ruda: Irish Wildlife Sounds,
https://xeno-canto.org/657717


Rybołów: Lars Edenius,
https://xeno-canto.org/723303


Bielik: Lars Edenius,
https://xeno-canto.org/745843


Łyska: Agris Celmins,
https://xeno-canto.org/747271


Sokół wędrowny: Irish Wildlife Sounds,
https://xeno-canto.org/748303


Gągoł: Lars Edenius,
https://xeno-canto.org/750030


Włochatka: Lars Edenius,
https://xeno-canto.org/756355


Opisy na podstawie:


Przewodnik Collinsa - "Ptaki": Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom
Album „Ptasi Skarbiec. Skrzydlaci mieszkańcy Jeziora Sławskiego i okolic” – Nadleśnictwo Sława Śląska


oraz:


slawa.pl
ine.eko.org.pl/
lasy.gov.pl
ekologia.pl
allaboutbidrs.com
wikipedia.pl
HTMLText_BF42E49D_8CDB_E501_41C6_CE84C6AF31A7_mobile.html =
ATRYBUCJE:
HTMLText_BF42E49D_8CDB_E501_41C6_CE84C6AF31A7.html =
ATRYBUCJE:


Głosy ptaków:


Sóweczka: Jarek Matusiak, https://xeno-canto.org/399248
Puszczyk: Jarek Matusiak, https://xeno-canto.org/408116
Puchacz: Jarek Matusiak, https://xeno-canto.org/463103
Kania czarna: Joost van Bruggen, https://xeno-canto.org/497474
Głowienka: Magnus Wadstein, https://xeno-canto.org/650996
Kania ruda: Irish Wildlife Sounds, https://xeno-canto.org/657717
Rybołów: Lars Edenius, https://xeno-canto.org/723303
Bielik: Lars Edenius, https://xeno-canto.org/745843
Łyska: Agris Celmins, https://xeno-canto.org/747271
Sokół wędrowny: Irish Wildlife Sounds, https://xeno-canto.org/748303
Gągoł: Lars Edenius, https://xeno-canto.org/750030
Włochatka: Lars Edenius, https://xeno-canto.org/756355


Opisy ptaków i obszarów na podstawie:


Przewodnik Collinsa - "Ptaki": Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom
Album „Ptasi Skarbiec. Skrzydlaci mieszkańcy Jeziora Sławskiego i okolic” – Nadleśnictwo Sława Śląska
slawa.pl
ine.eko.org.pl/
lasy.gov.pl
ekologia.pl
allaboutbidrs.com
wikipedia.pl
HTMLText_A270B21E_0B10_D6F3_41B7_3EDF3A8699AF_mobile.html =
Bielik
Haliaeetus albicilla


Długość ciała: 74–92 cm
Rozpiętość skrzydeł: 193–244 cm
Masa ciała: samice: 4,1–6,9 kg, samce 3,1–5,4 kg


Bielik zwyczajny, bo tak właśnie brzmi prawidłowa nazwa tego dumnego ptaka, wbrew obiegowej opinii nie jest tak naprawdę orłem. Genetycznie oraz morfologicznie odbiega nieco od grupy orłów właściwych, które pośród innych cech odróżniają opierzone dolne części skoku, których brak u bielika (niekiedy nazywanego „orłem bosym”). Ostatecznie dla orłów przyjęto nieco szerszą, ogólną definicję, zezwalając tym samym na używanie tej nazwy wobec zarówno orłów właściwych, jak i harpii i orłów morskich, do których należy właśnie bielik.


Bielika trudno jest pomylić z jakimkolwiek innym gatunkiem latającego drapieżnika - jego wyjątkowa wielkość (długość ciała może sięgać 90 cm, a rozpiętość skrzydeł nawet 2,4 m) obok masywnego, intensywnie żółtego dzioba oraz podobnie zabarwionych szponów wyraźnie odróżnia go na tle innych zamieszkujących Polskę gatunków i daje mu pierwsze miejsce wśród ptaków drapieżnych występujących w naszym kraju, a także w Europie, gdzie wielkością ustępuje tylko sępom i orłosępom.
W locie bielika rozpoznać można po długich, prostokątnych skrzydłach oraz dosyć krótkim, tępo zakończonym ogonie o klinowatym kształcie. Jak to często ma miejsce wśród ptaków, samice są nieco większe od samców, mają także nieco szersze skrzydła i ostrzej zakończony ogon.
Dorosłe osobniki są w większości brązowe, z jasnymi krawędziami, które miejscami rozjaśniają upierzenie. Głowa, szyja i pierś, zwłaszcza u starszych osobników są znacznie jaśniejsze, można powiedzieć, że bieliki „siwieją” z wiekiem. Bieliki nie są jednak podobne do ptaka, którego możemy podziwiać na polskim godle – śnieżnobiałe mają jedynie sterówki - pióra ogona.


Bieliki to ptaki raczej długowieczne, maksymalna długość życia może osiągać nawet 33 lata, jednak w naturze ptaki te żyją zazwyczaj około 12 lat a stan ten wywołany jest presją człowieka na naturalne środowisko bielika.
Ptaki te łączą się w pary na całe życie. Para bielików w czasie lęgu wyprowadza zazwyczaj tylko jedno młode. Pilnowaniem gniazda a później piskląt, które zdolność do lotu osiągają około 90 dnia życia, zajmuje się samica, samiec zaś odpowiedzialny jest za zdobywanie pokarmu i dostarczanie go do gniazda. Zdecydowana większość bielików prowadzi osiadły tryb życia a migracje podejmują w związku z dostępnością pokarmu – na tym większe odległości, im trudniejszy klimat i trudniej o pożywienie.
Bieliki żywią się głównie rybami, mniejszymi ptakami, rzadziej ssakami lądowymi. Potrafią polować na ptaki wysiadujące jaja a także rabować gniazda z jaj i piskląt podczas nieobecności rodziców. Zwłaszcza w okresach, w których dostępność pożywienia jest mała, bieliki chętnie sięgają po padlinę, która może stanowić nawet 30% ich pokarmu.
Chociaż w oczy rzuca się przede wszystkim ogromny, żółty dziób bielika, podczas polowania jego głównym orężem są potężne szpony, którymi ptak chwyta swoje ofiary.
Bielik polując na ryby pełni przy tym bardzo ważną role sanitarną, gdyż wyłapuje ryby chore bądź śnięte. Jego przysmakiem są również ptaki wodne, a zwłaszcza łyski. By przechytrzyć zwinne i szybkie chruściele poluje na nie z zaskoczenia. Zdarza się często, że para bielików współpracuje w polowaniu, zmuszając ptaki wodne do ciągłego nurkowania. Wyczerpane przebywaniem pod wodą ofiary stają się wówczas łatwym do zgarnięcia łupem.
HTMLText_A15C8A7E_0B13_5730_41AD_4D8C6121D204_mobile.html =
Gągoł krzykliwy
Bucephala clangula


Długość ciała: 41-50 cm
Rozpiętość skrzydeł: 64-81 cm
Masa ciała: 0,4 – 1,4 kg, samce są znacznie większe.


Gągoł, po angielsku Golden Eye czyli złote oko. Trudno odmówić słuszności tej angielskiej nazwy, ponieważ złota tęczówka jest jednym z pierwszych, przykuwających uwagę elementów w budowie tego gatunku kaczki. Złote oko pięknie kontrastuje z czarnymi, opalizującymi na zielono – u samców i brązowymi u sami piórami głowy, bowiem u gągołów występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samce mają białą szyję, wole, brzuch i podbicie ogona a tułów czarny. Czarny, stosunkowo krótki dziób kontrastuje z charakterystyczną białą plamą na „policzku”. Samice mają brązową głowę, szyję, wole i brzuch białe, a tułów czarno-brązowo-szary. Gągoł ma też inne bardzo charakterystyczne cechy, jak dość nietypowy kształt głowy. Na wysokości potylicy linia nadająca kształt jest lekko wybrzuszona by potem kierując się w górę ostro ściąć swój przebieg, nadając całej głowie trójkątny kształt. Nogi umiejscowione są z tyłu i mają pomarańczowy kolor.
Gągoł żywi się prawie wyłącznie pokarmem zwierzęcym. To głównie mięczaki jak małe małże zbierane ze skalistego podłoża oraz szczelin między kamieniami, skorupiaki, owady wodne, np. larwy chruścików, drobne ryby i płazy. Jesienią mogą jeść części roślin wodnych. W żerowaniu pomaga im pęsetowaty dziób. Gągoły nurkują intensywnie na głębokość do 4 m, zbierając drobne bezkręgowce. W żerowaniu kierują się głównie wzrokiem, zatem prowadzą dzienny tryb życia – zimą starają się optymalnie wykorzystać dzienne światło. W nocy zbierają się na noclegowiskach.
Gągoły zbierają się w niewielkie grupy także podczas okresu godowego. Toki gągoła rozpoczynają się wczesną wiosną, choć samce już w grudniu tworzą małe grupy. Kaczor zatacza wtedy koła wokół pojedynczej samicy, z głową i ogonem wyciągniętymi nisko nad wodą, po czym nagle wyrzuca głowę na plecy, wydając chrapliwe dźwięki. Do tego kiwa głową w tył i w przód, strosząc swe barwne pióra, a przebierając gwałtownie nogami, wyrzuca fontanny wody. Zwykle samce odbywają zaloty grupowo przed pojedynczą samicą. Ptaki łączą się w pary do końca życia.
Samica gągoła składa 5 do 19 jaj. Nie ilość a miejsce ich składania jest jednak najciekawsze, ponieważ gągoł jest jedynym rodzimym gatunkiem kaczki gniazdującej w dziuplach. Samice potrafią wybierać dziuple nawet rok wcześniej i doglądać jej, tak by nie została zajęta przez inne gatunki, jak kuny leśne, wiewiórki czy sowy. Dziupla musi być przede wszystkim na tyle duża, by kaczka przecisnęła się do wnętrza a także znajdować się względnie blisko wody. Zdarza się, że w przypadku „niedoborów mieszkaniowych” samica podrzuca jaja do dziupli innej samicy. Maluchy, które po około 30 dniach wykluwają się z jaj są całkiem sprawne. Potrafią skakać i wspinać się po ścianach dziupli dzięki specjalnym pazurkom. Już po jednym dniu opuszczają gniazdo nawoływane z dołu przez matkę. Wtedy stają przed nie lada wyzwaniem. Muszą wspiąć się do otworu dziupli i … wyskoczyć na ziemię, nierzadko z dużej wysokości – kilku do kilkunastu metrów! Sprężyste pisklaki, ważące około 35g nie odnoszą jednak obrażeń po upadku i już po chwili maszerują za mamą wprost do wody. Czasem mają do pokonania nawet dwa kilometry. Gdy znajdą się już w wodzie, doskonale pływają i nurkują w poszukiwaniu pożywienia. Puchate, czarno-białe kaczątka usamodzielniają się już po 5 – 10 dniach, jednak matka opiekuje się nimi do momentu, gdy staną się lotne – około 60 dnia życia.
HTMLText_A6503149_0B13_7551_41C5_B6755F9FCE6F_mobile.html =
Głowienka zwyczajna
Aythya ferina


Długość ciała: ok. 42–58 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 72–89 cm
Masa ciała: ok. 700–1100 g


Głowienka to kaczka nurkująca - grążyca. Ma długi, ciemny dziób, z wklęsłym grzbietem, zakończony paznokciem. Charakterystyczną, krępą budowę ciała uzupełnia dosyć krótka szyja, a na drugim końcu – krótki, czarny ogon. U głowienek występuje wyraźny dymorfizm płciowy i sezonowy. Samce w szacie godowej mają jaskrawo-kasztanową głowę, pierś błyszcząca, czarną, a grzbiet i boki są szare, delikatnie prążkowane. Tęczówka oczna jest czerwona. Na ciemnym dziobie szara przepaska. W zimie pierś oraz tył ciała stają się brązowoszare. Samice są znacznie skromniej, szaro-buro ubarwione. Ciemna tęczówka. Obrączka oczna oraz pasek oczny nieco jaśniejsze. Dziób ciemny (w lecie) lub z jasną przepaską (w zimie). Głowa, szyja oraz pierś brązowawe. Boki, grzbiet szare. Osobniki młodociane są podobne do samicy, rozróżnić je można po jaśniejszej tęczówce, oraz po braku jasnego paska ocznego.


Żywią się zarówno roślinami jak i zwierzętami. Rośliny wodne – pędy, korzenie, nasiona, zjada głównie wiosną i w lecie, a jesienią i zimą nurkuje na głębokość 1,5 do 2,5 metra po larwy owadów, ślimaki i małże. Żeruje głównie na mulistym dnie z podwodną roślinnością.


Głowienka na lęgowiska przylatuje już w marcu lub kwietniu, stadami, choć w pary dobierają się już na zimowisku. Toki są spokojniejsze niż u kaczek pływających: kaczor pływa wokół samicy i kiwa głową dotykając nią grzbietu, po czym wydyma szyję, wyciągając ją na wodzie. W okresie godowym samiec pogwizduje, a kaczka odzywa się chrapliwym „karr”. Pary są monogamiczne.


W ciągu roku głowienki wyprowadzają jeden lęg, chociaż w przypadku utraty potomstwa mogą go ponowić. Samica składa 6 do 12 jaj, ale w gniazdach można znaleźć ich nawet 20 lub więcej sztuk, ze względu na to, że głowienki podrzucają sobie wzajemnie jaja do gniazd.


Zabawnym faktem jest, że czeska nazwa głowienki to Polák velký.
Głowienki często przebywają na otwartej wodzie, gdzie śpią i wypoczywają. Gdy pływają, głęboko zanurzają się w wodzie. Po lęgach trzymają się w niewielkich stadach, czasem mieszanych z innym gatunkiem kaczki – czernicą, od której głowienka jest nieco większa.
HTMLText_A5550A49_0B11_5751_4195_C3FB29DADC23_mobile.html =
Kania czarna
Milvus migrans


Długość ciała: 44–66 cm
Rozpiętość skrzydeł: 120–153 cm
Masa ciała: samce 630–928 g, samice 750–1080 g


Kania czarna to ptak średniej wielkości z rodziny jastrzębiowatych, nieco większy od myszołowa. Mimo, że jest to jeden z najpospolitszych ptaków szponiastych świata, którego populacja liczona w 1-2,5 miliona dorosłych osobników, w Polsce jest sklasyfikowany jako bliski zagrożenia i jest skrajnie nieliczny: w latach 2013 – 2018 szacowano obecność 600 – 1000 par lęgowych. Jest ptakiem wędrownym. Przylatuje od marca do maja, a odloty na zimowiska położone głównie na południe od Sahary trwają od sierpnia do września.


U Kani czarnych obie płcie są ubarwione jednakowo, samice są jedynie nieco większe od samców. Długie skrzydła są stosunkowo wąskie. Kania w locie składa je w charakterystyczny kształ litery M. Ubarwienie ciała jest ciemnobrązowe, głowa i szyja nieco jaśniejsze. Żółty u nasady dziób zakończony jest czarnym dobrze wyraźnym hakiem. Dosyć długi, płytko wcięty ogon wyposażony jest w jasno- i ciemnobrązowo prążkowane sterówki. Nogi kani czarnej są żółte z czarnymi szponami. Osobniki młodociane są nieco jaśniejsze, kreskowane, na głowie występuje ciemna maska.


Kania czarna lata zwinnie, manewrują palczasto zakończonymi skrzydłami oraz ogonem. Obok kań rudych należą do najbardziej społecznych ptaków szponiastych. Mogą tworzyć wspólnie duże grupy razem polujące i udające się na sen.


Kanie to ptaki typowo monogamiczne, pozostają w parach z tym samym partnerem przez długie lata. Samica po złożeniu 2-3 jaj trzyma się blisko okolic gniazda a samiec odpowiedzialny jest za przynoszenie pokarmu. Po około 30 dniach wysiadywania jaj, oraz kolejnych sześciu tygodniach karmienia, młode osobniki wylatują z gniazda.


Kania czarna żywi się głównie drobnymi kręgowcami: gryzoniami, ptakami, także gadami, płazami i rybami – głównie martwymi lub rannymi, które łatwo zebrać z powierzchni wody. Nie gardzi także padliną, owadami czy dżdżownicami. Potrafi także odbierać ofiary innym gatunkom ptaków drapieżnych.
HTMLText_A55EA160_0B11_3550_41C4_1400C7C1797F_mobile.html =
Kania ruda
Milvus milvus


długość ciała: 60–72 cm
rozpiętość skrzydeł: 143–171 cm
masa ciała: samce 757–1221 g, samice 960–1600 g


Kania ruda to duży drapieżnik z rodziny jastrzębiowatych. Jest to ptak o smukłej sylwetce i pstrokatym upierzeniu. U gatunku tego nie występuje dymorfizm płciowy – osobniki obu płci są ubarwione jednakowo. Najważniejszym elementem rozpoznawczym kani rudej przy locie na dużych wysokościach jest ogon. Czerwonobrązowy z wierzchu i jasnoszary od spodu, głęboko wcięty - żaden z innych europejskich drapieżników nie ma takiego głębokiego wcięcia. Wierzch ciała kani rudej jest rdzawobrązowy, spód – jaśniejszy, kreskowany. Na skrzydłach także znajdziemy charakterystyczne elementy – duża biała plama po spodniej stronie a na wierzchniej – przekątny pasek. Kanie rude wyposażone są w mocno haczykowany dziób, żółty u nasady, czarny na końcu. Nogi także ma żółte.


Kania ruda często szybuje na prostych lub lekko zgiętych skrzydłach, doskonale wykorzystując przy tym wznoszące prądy powietrza. Mimo, że nie jest tak towarzyska jak kania czarna, po okresie lęgowym osobniki mogą nocować w grupach liczących nawet sto sztuk.


W ciągu roku kanie rude wyprowadzają jeden lęg. Najczęściej, 2 – 4 jaja składane są w kwietniu lub maju i wysiadywane przez około 30 dni, przez samicę. Samiec jest w tym czasie odpowiedzialny za dostarczanie pokarmu. Następnie oboje rodzice przez dwa miesiące dokarmiają pisklęta, które już po około 50 dniach opuszczają gniazdo.


Kanie rude polują głównie na drobne kręgowce, takie jak ssaki – krety, gryzonie, ale też jaszczurki, owady i dżdżownice. Nie gardzą też padliną czy odpadkami. Dieta zależy głównie od siedlisk, które te ptaki zajmują. Kania ruda woli chwytać żywą zdobycz, ale potrafi także atakować inne drapieżniki w celu odebrania ich ofiary. Dzięki temu do jej menu trafiają zwierzęta, których sama nie potrafiłaby upolować. Kanie rude często spożywają także ryby, głównie śnięte, unoszące się na powierzchni wody lub wyrzucone na brzeg. Zdarza się także kani plądrować gniazda innych gatunków ptaków.
HTMLText_9F654322_8C3B_6655_41C9_C2FC3ED9A533_mobile.html =
Pojezierze Sławskie


Pojezierze Sławskie leży w Polsce środkowozachodniej na wschodnich krańcach województwa lubuskiego. W pasie pojezierzy południowobałtyckich jest wysuniętym najdalej na południe. Geneza krajobrazu tej krainy sięga ok. 20 000 lat, a związana jest ze zlodowaceniem bałtyckim (najmłodszym geologicznie na Niżu Polskim), kiedy to lądolód skandynawski nasunął się na te obszary. Ślady jego najdalszego zasięgu wyznaczają moreny czołowe. W gminie Sława znajduje się 10 jezior: Tarnowskie Duże, Tarnowskie Małe, Błotne, Młyńskie Duże (Głuchowskie), Młyńskie Małe (Kamienne), Pluszne (Brzezie), Dronickie, Steklno, Krzywe oraz największe, jezioro Sławskie. Jego powierzchnia zajmuje 854,67 ha, co plasuje go na 39 miejscu wśród jezior Polski ze względu na powierzchnię. Maksymalna głębokość to 12,3 m. Jezioro Sławskie zwane jest śląskim morzem, jest największym jeziorem województwa lubuskiego. Chcąc obejść całe jezioro dookoła, trzeba by przejść ponad 24 kilometry. Długość jeziora wynosi 9200 metrów, a szerokość, w najszerszym miejscu, 1510 metrów. Na dużej przestrzeni północnego i zachodniego, ale zwłaszcza południowego brzegu, do jeziora dotykają bezpośrednio lasy, co wraz z naturalnymi pasami trzcin i szuwarów czyni te miejsca bezludnymi, urokliwymi i niezwykle atrakcyjnymi dla ptaków. Jezioro zasilane jest wodami dwóch strug: Cienicy i Czernicy. Ta druga uznawana jest często za początkowy fragment rzeki Obrzyca, która wypływa z północnej części jeziora i zmierza do Odry. Na jeziorze znajduje się kilka wysp, z których największa - Ptasia Wyspa - jest idealnym miejscem do bytowania ptaków. Tereny Pojezierza Sławskiego z Jeziorem Sławskim na czele oraz z kompleksem towarzyszących mu, często zagubionych w leśnych ostępach mniejszych jezior, stanowi bardzo istotne miejsce lęgów oraz bytowania wielu gatunków ptaków, w tym tych, dla ochrony których wyznaczono obszary specjalnej ochrony ptaków. Na terenie zasięgu działania Nadleśnictwa Sława Śląska stwierdzono obecność aż dwudziestu trzech rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Są to między innymi: zielonka Porzana parva, bąk Botaurus stellaris, bączek Ixobrychus minutus, bielik Haliaeetus albicilla, kania ruda Milvus milvus czy zimorodek Alcedo atthis. Pojezierze Sławskie to ulubione miejsca do spędzania wolnego czasu dla mieszkańców niemal całej południowo-zachodniej Polski. Liczne ośrodki wczasowe, hotele, mariny, przystanie i pola namiotowe, goszczą tysiące letników. Miłośnicy żeglarstwa, kajakarstwa i innych sportów wodnych, ale także wędkarze czy grzybiarze uwielbiają Sławę i okolice.
Cieszy to mieszkańców, ale niestety może czasami rodzić problemy. Zbyt silna i niekontrolowana presja człowieka sprawia, że przyroda traci swoją unikatową wartość, jaką jest bioróżnorodność. Niektóre gatunki ptaków wodnych, jak łyski, kaczki czy gęsi gęgawy, przyzwyczaiły się do bytowania w pobliżu człowieka. Te trzy wymienione gatunki wyprowadzają czasami lęgi bardzo blisko ludzi, między innymi w parku miejskim w Sławie. Inne gatunki – jak bączki, bąki, zielonki czy głowienki, a także ptaki drapieżne, jak bieliki, kanie rude i czarne czy rybołowy, presji człowieka nie lubią i wolą opuścić nawet najurokliwsze okolice, jeśli aktywność ludzi jest dla nich zbyt duża. Dlatego leśnicy z Nadleśnictwa Sława Śląska starają się pomóc ptakom żyjącym nad sławskim jeziorem. Budowa licznych budek lęgowych dla gągołów, włochatek czy sóweczek oraz platform dla bielików, kań rudych i czarnych oraz rybołowów, to pierwszy element działań. Drugi, to wprowadzenie zakazu zbliżania się mniej niż 10 metrów do trzcinowisk,
zakazu budowy pomostów w przypadkowych miejscach i rozbiórka istniejących. Leśne ostępy położone nad jeziorem znacznie intensywniej są kontrolowane pod kątem nielegalnego biwakowania i pozostawiania śmieci. Te wszystkie działania wsparte są intensywną akcją edukacyjną, mającą uświadomić mieszkańcom Sławy i okolicznych wiosek oraz turystom zagrożenia dla ptaków i sposoby ich ochrony.
HTMLText_A6D006CF_0B11_7F51_41A4_274E6B344AF4_mobile.html =
Puchacz
Bubo bubo


Długość ciała: 60–78 cm
Rozpiętość skrzydeł: 155–180 cm
Masa ciała: samica ok. 2300–4200g, samiec: ok. 1600–2800g


Puchacz jest największą sową świata i sam ten fakt już czyni go niezwykłym. Ale wraz z poznawaniem kolejnych faktów na temat tego pięknego ptaka jest coraz ciekawiej!


Puchacz to bardzo duży ptak, tylko nieco mniejszy od orła przedniego. Dymorfizm płciowy nie jest widoczny, samice tego gatunku są jednak znacznie większe. Oprócz wielkości, puchacza charakteryzują długie na 8 – 10 cm pióra na głowie, które mogą przypominać uszy, choć oczywiście nimi nie są. Zwykle położone są poziomo, jednak ptak stroszy je gdy jest zaniepokojony lub zainteresowany. Szlara nie jest wybitnie zaznaczona, choć dobrze widoczna. Wokół czarnego dzioba puchacza widoczny jest jasny podbródek. Duże oczy puchacza z tęczówkami koloru ciemnopomarańczowego sugerują szczyt aktywności tego gatunku – rankiem i wieczorem, choć aktywny jest także w nocy. Co ciekawe, puchacz zamyka oczy przymykając górną powiekę a nie dolną, jak większość sów. Tułów puchacza oraz jego skrzydła jest brązowe, przeplatane rdzawo-szarymi elementami. Upierzenie jest bardzo bujne i wygląda na niezwykle gładkie.


Jak wszystkie sowy, puchacz posiada niezwykłą umiejętność obracania głowy w zakresie 270°. Umiejętność ta jest niezwykle przydatna podczas obserwacji otoczenia. A puchacze polują najczęściej z czatowni, czyli wyżej położonego punktu o dobrym poglądzie na okolicę, rzadziej z lotu patrolowego.


Puchacz żywi się bardzo zróżnicowanym pokarmem, w zależności od dostępności. Jest w stanie upolować małe owady, średniej wielkości ptaki i ssaki – jak kaczka krzyżówka, gołąb grzywacz czy zające lub jeże, ale także tak duże zwierzęta jak młode sarny czy jelenie. Badania wykazały, że nawet 60% diety puchacza mogą stanowić ssaki, do 20% ptaki. Puchacze potrafią specjalizować się w polowaniu na konkretne ofiary, w zależności od dostępności. Jak wiele ptaków drapieżnych, puchacz pozbywa się niestrawionych części ofiar w formie wypluwki. W przypadku tego gatunku wypluwka jest bardzo duża, średnio około 7 x 3,5 cm. Ma zbitą konsystencję i zawiera głównie czaszki, kości, pióra i dzioby ptasie oraz kolce jeży.


Puchacze łączą się w pary na całe życie. Na przełomie marca i kwietnia samica puchacza znosi zwykle 2 – 3 jaja w odstępach 2 – 3 dniowych i wysiaduje je przez około 35 dni. Pisklęta klują się niejednocześnie. Po wykluciu młode ptaki są ślepe. Dopiero po 4 dniach otwierają oczy a w trzecim tygodniu znika mleczna poświata pokrywająca oczy, umożliwiając samodzielne pobieranie pokarmu.


Młode opuszczają gniazdo po około 35 dniach, gdy nie potrafią jeszcze latać. W ciągu dnia ukrywają się w poszyciu lasu a w nocy głośno nawołują rodziców domagając się pokarmu. W 7 tygodniu życia potrafią już latać. Niestety przeżywalność wśród młodych puchaczy jest niewielka – pierwszy rok życia przetrwa około 1/3 ptaków. Na wolności puchacze dożywają około 20 lat, w niewoli nawet 60.


Więcej ciekawych informacji na temat sów możesz znaleźć w naszej interaktywnej grze. Kliknij tutaj i… „Zapoluj z Sową”.
HTMLText_A6E76850_0B11_534F_41A1_6804B0022466_mobile.html =
Puszczyk (zwyczajny)
Strix Aluco


Długość ciała: samce ok. 41–43 cm, samice ok. 43–46 cm
Rozpiętość skrzydeł: samce ok. 90–95 cm, samice ok. 95–105 cm
Masa ciała: samce ok. 450 g, samice ok. 550 g


Puszczyk to bardzo tajemniczy ptak. Mimo tego, że występuje dość powszechnie, trudno go spotkać ze względu na głównie nocny tryb życia. Czasem lubi wygrzewać się w promieniach słońca.


Puszczyk to średniej wielkości sowa, krępej budowy ciała. Jest nieco większy od gołębia, ale ma od niego sporo większą rozpiętość skrzydeł, osiągającą metr. Ma dwa rodzaje upierzenia – jedno szare, drugie brązowe, które czasem przechodzi w rude. Warto zaznaczyć, że nie są to różne podgatunki. U odmiany brązowej grzbiet jest brązowy, prążkowany i cętkowany na ciemno- i jasnobrązowo, szlara jednobarwna, rdzawa lub szarawa, z ciemnobrązową cienką linią. Wokół dzioba biała. Dziób ma kolor bladooliwkowy a oczy – bardzo duże, o czarnych tęczówkach. Spód ciała jest jasny, kreskowany i prążkowany. Skrzydła puszczyka są szerokie i zaokrąglone. Odmiana szara jest bardzo podobna, z tym że zamiast brązów występują szarości. Nie występuje u nich dymorfizm płciowy, a samice są większe od samców.


Puszczyk jest ptakiem osiadłym i przebywa na swoim terytorium przez cały rok. Jak wszystkie sowy potrafi latać bezszelestnie dzięki specjalnej strukturze piór. Jest aktywny nocą – poluje głównie na gatunki zwierząt aktywne właśnie w tym czasie. Jego ogromne oczy o czarnych tęczówkach zapewniają mu możliwość widzenia w warunkach, w których człowiek właściwie nie mógłby niczego dostrzec. Dodatkowo, puszczyk wyposażony jest w niesamowity słuch, którym posługuje się gdy nie widać nic. Z daleka może usłyszeć i namierzyć precyzyjnie każdy najmniejszy szmer.


Żywią się głównie gryzoniami – poluje na myszy, szczury, ryjówki, nornice, chomiki, wiewiórki ale też krety czy dżdżownice i chrząszcze. Urozmaiconą dietę uzupełniają ptaki do wielkości sójki, żaby, ryby czy jaszczurki. Waga ofiar tej sowy nie przekracza zwykle kilograma, jednak zdarza się, że puszczyk upoluje także większą zdobycz jak królik, łyska czy nawet bażant. Puszczyk jednak wybredny nie jest i najczęściej poluje na najlepiej dostępne gatunki na swoim terytorium.
Swoje zaloty puszczyk rozpoczyna już w grudniu i trwają mniej więcej do lutego. Wtedy samiec przynosi samicy jedzenie i wykonuje specjalne tańce. Stroszy pióra, kołysze się, przesuwa się na boki po gałęzi w tę i z powrotem, macha skrzydłami, rytmicznie przy tym mrucząc, skrzecząc i kłapiąc dziobem. Towarzyszą temu akrobacje powietrzne. Samica również się puszy i potrząsa piórami. Utworzone pary trwają razem do końca życia.


Samica składa od 2 do 6 jaj, w odstępach 2-dniowych. Jaja wysiaduje wyłącznie samica przez około miesiąc. Co ciekawe, nie opuszcza wtedy gniazda ani młodych, które musi chronić przed chłodem – młode lęgną się przecież późną zimą lub wczesną wiosną! Wylatuje jedynie w celu przyjęcia pokarmu przyniesionego przez samca, albo kiedy chce usunąć wypluwki i wydalić odchody. Pisklęta po około 4 – 5 tygodniach są już opierzone i zdolne do lotu, a pełną lotność uzyskują po około 8 tygodniach. Nie potrafią wtedy jeszcze polować, ale chętnie w tym czasie spacerują po gałęziach i zdarza się im spaść na ziemię. Ze względu na zagrożenie ze strony różnych drapieżników, młode puszczyki starają się jak najszybciej wrócić na drzewo… pieszo! Wspinają się po pniu drzewa korzystając z ostrych szponów i silnych nóg.


Ważne jest zatem, aby spotkanego na ziemi młodego puszczyka zostawić w spokoju (lub ewentualnie posadzić na gałęzi). Te doskonale sobie poradzą same i są pod stałym nadzorem rodziców.


Więcej ciekawych informacji na temat puszczyka możesz znaleźć w naszej interaktywnej grze edukacyjnej „Zapoluj z sową” – kliknij tutaj aby dowiedzieć się więcej o polskich sowach!
HTMLText_5701CDD1_090F_4D70_417F_0740E523E7D2_mobile.html =
Rybołów
Pandion haliaetus


Długość ciała: 55–70 cm
Rozpiętość skrzydeł: 145–183 cm
Masa ciała: samce: 1,2–1,7 kg, samice: 1,2–2,0 kg


Rybołowy wyróżniają się wśród ptaków drapieżnych ze względu na dietę składającą się niemal wyłącznie z żywych ryb oraz zdolność do nurkowania w wodzie, w celu polowania. Rybołowy najczęściej zobaczyć można szybujące nad liniami brzegowymi, patrolujące drogi wodne i stojące na swoich ogromnych gniazdach z gałęzi.


Rybołowy to bardzo duże drapieżniki o charakterystycznym kształcie, zwłaszcza podczas polowania, gdy skoncentrowane nurkują z wyciągniętymi wprzód nogami i żółtymi oczami wpatrzonymi wzdłuż szponów. Mimo swoich rozmiarów ich ciała są smukłe, mają długie, wąskie skrzydła i długie nogi. Rybołowy latają z wyraźnym załamaniem skrzydeł, tworzącym kształt litery M.
Rybołowy są brązowe od góry i białe od dołu, a ogólnie są jaśniejsze niż większość ptaków drapieżnych. Od dołu skrzydła są głównie białe z wyraźną ciemną plamą na nadgarstkach. Głowa jest biała z szerokim brązowym paskiem przez oko. Młode mają białe plamki na grzbiecie i puszyste ciemne pióra na piersiach.


Młode rybołowa nie wykluwają się wszystkie na raz. Zwykle pierwsze pisklę pojawia się do pięciu dni przed ostatnim. Starsze pisklę dominuje nad swoim młodszym rodzeństwem i może zawłaszczać całe jedzenie przynoszone przez rodziców. Jeśli pożywienia jest pod dostatkiem, pisklęta dzielą się posiłkami. W czasach niedostatku młodsze pisklęta mogą umrzeć z głodu. Najstarszy znany rybołów miał co najmniej 30 lat


Podczas polowania, rybołów wypatruje ryb rytmicznie uderzając skrzydłami lub krąży wysoko na niebie nad stosunkowo płytką wodą. Często unoszą się na krótko przed nurkowaniem. Do wody wpadają z wyciągniętymi przed siebie nogami aby złapać rybę. Często można wyraźnie zobaczyć łup rybołowa w jego szponach, gdy ptak przenosi go z powrotem do gniazda lub na gałąź.


Rybołowy wyróżnia niezwykła cecha budowy wśród drapieżników, ponieważ mają odwracany zewnętrzny palec u nogi, który pozwala im chwytać zdobycz dwoma palcami z przodu i dwoma z tyłu. Dodatkowo kolczaste wypustki na podeszwach łap ptaków pomagają im chwytać śliskie ryby. Lecąc z ofiarą, rybołów ustawia głowę ryby do przodu, aby zmniejszyć opór wiatru.
Rybołowy są doskonałymi łowczymi. Badania naukowe dowiodły, że przynajmniej 1 na każde 4 (25%) nurkowania są skuteczne, a czasem osiągają nawet 70% skuteczności. Średni czas, jaki ptaki te potrzebują na złapanie ryby to około 12 minut!


W trakcie migracji rybołów może przelecieć ponad 256 000 km w okresie od 15 do 20 lat. Naukowcy śledzą rybołowy, przyczepiając do ich grzbietów lekkie nadajniki satelitarne. Urządzenia wskazują lokalizację ptaka z dokładnością do kilku metrów i działają przez 2-3 lata. W 2008 roku jeden ze śledzonych ptaków w ciągu 13 dni przeleciał ponad 4300 km — z Martha's Vineyard w stanie Massachusetts do Gujany Francuskiej w Ameryce Południowej.
HTMLText_A275021E_0B10_D6F3_41C6_C2539BB89905_mobile.html =
Siedliska bielika


Poza dostępnością pokarmu bielik na swoje miejsce bytowania wybiera przede wszystkim miejsca łatwo dostępne. Z uwagi na jego rozmiary bielik nie ma wstępu do gęstych lasów, dlatego gniazda buduje zazwyczaj w prześwietlonych drzewostanach, często na brzegach zbiorników wodnych i rzek, a nawet na wyspach czy w otwartym terenie. Najważniejsze jednak jest aby wybrać odpowiednio mocne drzewo. Gniazda bielika należą bowiem do rekordowo wielkich konstrukcji. Rozbudowywane latami mogą osiągać nawet 4 metry wysokości, 2,5 metra średnicy i wagę nawet kilku ton, wymagają więc nie lada fundamentu, który dają zwykle ponad stuletnie, potężne sosny. Co ciekawe, bieliki mogą mieć kilka gniazd położonych w odległości od kilkuset metrów do 2 – 3 km od siebie.


Terytoria bielika to jedne z największych obszarów wśród ptaków i obejmują one zazwyczaj około 60km2, a na obszarach gdzie ptaki żyją w rozproszeniu może to być nawet 400km2. Bieliki jednak zwykle polują jak najbliżej gniazda
Bielik jest objęty ochroną ścisłą a wokół gniazd obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) – w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A1621A80_0B13_57D0_4197_33FD295710A0_mobile.html =
Siedliska gągoła


Gągoła można spotkać nad wodą: zamieszkuje wody słodkie, rzeki, starorzecza, jeziora w strefie lasów liściastych, czasem nawet stawy rybne. Najważniejszym jednak warunkiem jest bliska dostępność starych drzew dziuplastych. Tam też się lęgnie. Gągoł jest rodzimym gatunkiem kaczki Starego Kontynentu, który gnieździ się w dziuplach. Zimą przebywa nad wybrzeżami morskimi i zbiornikami, na których dnie znajdują się bezkręgowce wodne. Dziuple mogą mieć nawet dwa metry głębokości i znajdować się 20 metrów nad ziemią. Dno dziupli wyściełane jest puchem i trocinami. Gągoły zajmują dziuple najczęściej po dzięciole czarnym, co określa się jako fakultatywne pasożytnictwo lęgowe.
HTMLText_A651914B_0B13_7551_417E_02E3372564F3_mobile.html =
Siedliska głowienki


Duże, słodkowodne, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne jak żyzne jeziora w głębi lądu, stawy hodowlane, zbiorniki zaporowe, starorzecza lub cieki o leniwym prądzie. Preferuje te o dużej powierzchni i głębokości. Gnieździ się również na małych stawach, torfiankach i bagnach, choć kaczęta są wyprowadzane z nich na zbiorniki o większej powierzchni lustra. Licznie też gniazduje na wyspach. Jesienią i zimą widywana zwykle w dużych grupach na otwartych, dużych jeziorach.
HTMLText_A558BA49_0B11_5750_41AD_B032CAE2814A_mobile.html =
Siedliska kani czarnej


Kania czarna gnieździ się na drzewie. Oboje partnerzy budują gniazdo z gałęzi, bądź zajmują gniazda innych ptaków (czapli, kormoranów). Gniazda zakłada w pobliżu zbiorników wodnych i rzek.
W Polsce objęta ochroną gatunkową ścisłą. Gatunek ten wymaga ochrony czynnej, a wokół gniazd kań czarnych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.


Kaniom czarnym grozi niszczenie naturalnych siedlisk, przede wszystkim dolin rzecznych, nad którymi szukają pokarmu. Tracą swe tereny lęgowe również przez wyrąb starych drzew w pobliżu wód, likwidację zabagnień i zadrzewień. Negatywnie też wpływa na nie rozwój rolnictwa. Na wielu stanowiskach notuje się spadki ich liczebności.
HTMLText_A5410160_0B11_3550_41C3_7F7F10858F47_mobile.html =
Siedliska kani rudej


Kanie rude gniazdują na drzewach, najczęściej liściastych. Konstrukcje zakładają wysoko w rozwidleniu gałęzi, zazwyczaj na skraju lasu. Konstrukcja gniazda jest specyficzna. Podstawę stanowi gruba gałąź, ale wyściółka składa się zarówno z miękkich materiałów roślinnych, ale też z różnego rodzaju odpadów np. papieru, szmat, kości czy skór. Kanie wykorzystują dane gniazdo przez wiele lat. Ponieważ Kania ruda jest znanym rozbójnikiem w powietrzu – jest agresywna wobec innych ptaków drapieżnych z porywaniem pożywienia włącznie, w okolicy gniazdowania kani rudej zwykle nie znajdziemy innych gniazd gatunków szponiastych.
Wokół gniazd kań rudych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A6D2A6D1_0B11_7F71_419C_A20481F54D5D_mobile.html =
Siedliska puchacza


Puchacza spotkać można w bagnistych lasach, świerkowych i jodłowych borach. Jego obecność odnotowano nawet na wysokości 4700 m n.p.m. Ptak ten wymaga jednak bardzo cichej i spokojnej okolicy, dlatego poszukuje miejsc odosobnionych. Gniazda zakłada na drzewach najchętniej zajmując gniazda dużych ptaków jak myszołów czy bocian czarny, ale potrafi także składać jaja bezpośrednio na ziemi. Niepokojony, może nawet porzucić cały lęg. Z tego względu bardzo szkodzi im wszelkiego rodzaju aktywność człowieka – turystyka, rolnictwo czy gospodarka leśna. Ponieważ jedną z ulubionych ofiar puchacza są kaczki, często gniazduje w okolicy dużych zbiorników wodnych.
W Polsce gatunek sklasyfikowany jako bliski zagrożenia, dlatego wokół gniazd puchaczy obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A6E61851_0B11_5371_41C1_54FBABAF0CF6_mobile.html =
Siedliska puszczyka


Puszczyki to dziuplaki wtórne – korzystają z dziupli naturalnych lub stworzonych przez inne gatunki, takie jak dzięcioł czarny. Chętnie wybierają także budki lęgowe, które zakładane są specjalnie dla nich. Ich gniazda nie są wyściełane, znajdują się na wysokości do 10m. Zdarzają się także gniazda na poddaszach czy wnękach budynków, strychach i w kominach starych domów, zwłaszcza w mieście.


Jako najpospolitsza sowa w Polsce występuje w lasach a także często w miastach, chociaż oczywiście wybiera tereny na których może znaleźć odpowiednią ilość pożywienia, takie jak duże parki czy miejskie obszary zalesione.
HTMLText_571C5DD2_090F_4D70_41A6_31523E072328_mobile.html =
Siedliska rybołowa


Rybołowy mogą występować w okolicy prawie każdego zbiornika wodnego: na bagnach, rzekach, zbiornikach wodnych, ujściach rzek, a nawet rafach koralowych. Ich rzucające się w oczy gniazda są umieszczane na otwartej przestrzeni na słupach, martwych drzewach, najczęściej w okolicy wody.


Chętnie budują swoje gniazda na konstrukcjach stworzonych przez człowieka, takich jak słupy telefoniczne, znaczniki kanałów, czy specjalnie dla niego zaprojektowane platformy gniazdowe. Takie platformy stały się ważnym narzędziem w przywracaniu populacji rybołowa na obszarach, z których zniknęły. Wokół gniazd rybołowów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda. Nie można tam przebywać, ani prowadzić robót leśnych.
HTMLText_A7AA6579_0B10_DD31_41B0_993E8337AF2A_mobile.html =
Siedliska sokoła wędrownego


Sokół wędrowny to najbardziej rozpowszechniony gatunek sokoła na świecie. Mimo to, wszędzie gdzie występuje jest skrajnie nieliczny. Do lat 60. ubiegłego wieku był ptakiem występującym głównie na terenach zalesionych, także w pobliżu zbiorników wodnych. Niestety w wyniku działalności człowieka, między innymi użytkowanym na szeroką skalę pestycydem DDT zniknął niemal całkowicie. W latach 90. Zaczęto ponownie wprowadzać gatunek na stare miejsca bytowania. Obecnie na terytorium Polski sokół wędrowny nie jest ptakiem typowo leśnym, chociaż leśna populacja jest coraz liczniejsza. Gatunek ten wykorzystuje bowiem do gniazdowania wysoko położone miejsca takie jak półki skalne, które z powodzeniem zastąpił elementami budynków na terenach miejskich, na których znacznie łatwiej o pokarm a także trudniej o naturalnych wrogów. Nie buduje skomplikowanych konstrukcji jak niektóre gatunki – zadowala się zagłębieniem skalnym, otwór w ścianie wysokiego budynku lub opuszczone gniazdo innego, podobnej wielkości ptaka. Warto wspomnieć, że od kilku lat para sokołów jako swoje miejsce na gniazdo wybrała dach Pałacu Kultury i Nauki w centrum Warszawy.


Wokół gniazd sokołów wędrownych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.01 do 31.07) – w promieniu do 500 m od gniazda. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek narażony.
HTMLText_A70BDD93_0B0F_4DF1_41C0_3EA82C5C6DF6_mobile.html =
Siedliska sóweczki


Sóweczka zakłada gniazda w dziuplach które zajmuje głównie po dzięciole czarnym. Pełnią one rolę lęgowisk oraz spiżarni. Na swoje terytorium wybiera starodrzewy iglaste i mieszane o bogatej strukturze, zwłaszcza podszytu. W Europie ściśle związana z lasami świerkowymi i jodłowymi. Teren, gdzie przebywa musi być bogaty w dzienne kryjówki – dziuple, wysokie drzewa do obserwacji z zasiadki oraz otwarte przestrzenie takie jak polany, śródleśne torfowiska i łąki dobre do polowania na myszy i ptaki śpiewające. Największym zagrożeniem dla sóweczki jest niszczenie naturalnych siedlisk – starych drzewostanów. Z uwagi na bardzo skryty tryb życia trudno jest dokładnie oszacować jej liczebność. W latach 2013 – 2018 było to około 1400 – 1800 par.
HTMLText_A736E43C_0B0F_7337_41C6_31481B9304E9_mobile.html =
Siedliska włochatki


Włochatki gniazdują w dziuplach wykutych przez dzięcioła czarnego lub w skrzynkach lęgowych. Na swoje tereny wybiera bory sosnowe, jodłowe lub świerkowe o bogatej strukturze. Zasiedla też jednolite lasy świerkowe, gdzie powieszono budki lęgowe. W Polsce również zasiedla buczyny z domieszkami drzew iglastych, uprawy leśne, młodniki (miejsca schronienia za dnia), polany i zręby, ale i torfowiska czy doliny rzeczne, czyli okolice przestrzeni otwartych, na których żeruje. Nie wylatuje zwykle poza pas zwartych drzew. Jest zatem typowo leśną sową, która nawet zimą nie koczuje za pokarmem w większym oddaleniu od terenów lęgowych.
HTMLText_A6CC9398_0B11_55FF_41B8_F813108F5B33_mobile.html =
Siedliska łyski zwyczajnej


Łyska gniazduje na wodzie wśród nabrzeżnych szuwarów. Gniazdo przygotowuje ze złamanych źdźbeł i zebranych w okolicy fragmentów roślin, blisko brzegu. Ma ono formę wysokiego kopca. Samiec buduje też jedno – dwa zapasowe gniazda, które mogą mieć funkcję miejsca odpoczynku i noclegu.
W ostatnich latach notowano wzrost liczebności tego gatunku, z tego też powodu w 2020 roku łyska sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski.
HTMLText_A7AB4579_0B10_DD31_41AB_9EAA40920721_mobile.html =
Sokół wędrowny
Falco peregrinus


Długość ciała: 41 – 49 cm
Rozpiętość skrzydeł: 95 – 114 cm
Masa ciała: 0,6 – 1,3 kg


Sokół wędrowny to jeden z największych przedstawicieli tego gatunku, większe od niego są tylko raróg i białozór. Grafitowa głowa z charakterystycznym wąsem opadającym od dzioba na policzek i żółta otoczka wokół niemal czarnego oka to chyba najbardziej znany element rozpoznawczy tego ptaka. Dziób jest czarny, mocno haczykowaty, żółty u nasady. Pierś i wole kremowe. Spodnia część tułowia i skrzydeł jest biała w poziome pasy, natomiast wierzch ciała szaro-grafitowy z wyraźną jaśniejszą plamą u nasady ogona.


W locie szybującym sokół rozpościera sterówki w okrągły wachlarz, natomiast podczas polowania mocno przyciska skrzydła do tułowia i składa ogon w celu uzyskania maksymalnie opływowej sylwetki.


Sokoły wędrowne, jak większość ptaków drapieżnych żyją w związkach monogamicznych. Jeśli nie przytrafi się nic złego, tworzą pary na całe życie. Wbrew nazwie, sokoły wędrowne są bardzo przywiązane do swojego rewiru. Po zajęciu terytorium para może przebywać w nim nawet 15 lat, co jest bardzo długim czasem, biorąc pod uwagę fakt, że zwierzęta te dożywają na wolności zazwyczaj około 18 lat.


Do lęgów przystępują na przełomie marca i kwietnia. Samce wykonują wtedy specjalne loty, którymi obwieszczają swoją obecność na danym terytorium i nawołują swoje samice. Następnie pary odbywają wspólne loty godowe. W kolejnym etapie samiec przynosi partnerce prezent w postaci upolowanej zdobyczy po czym następuje zapłodnienie. Samica składa 3 – 4 jaja. Po 32 dniach wysiadywania klują się pisklęta, które w gnieździe zostają jeszcze 2 – 3 tygodnie. Samiec odpowiedzialny jest za żywienie całej rodziny. Wraz ze wzrostem potomstwa, wzrasta zapotrzebowanie na pokarm, więc w późniejszym czasie samica także przyłącza się do samca w polowaniu. Młode przebywają pod opieką rodziców do 4 – 5 miesiąca życia, kiedy to opuszczają ich rewir i odbywają wędrówkę, która trwa aż do osiągnięcia przez nie dojrzałości płciowej, czyli około 5 roku życia.


Sokół wędrowny żywi się głównie żywymi ptakami, takimi jak gołębie, mewy, kaczki, ale też mniejsze, jak skowronki, derkacze, drozdy czy szpaki, choć na skład diety oczywiście ma wpływ obszar jaki zamieszkuje dany osobnik.
O ile skład pokarmu nie robi większego wrażenia, o tyle sposób, w jaki poluje budzi respekt i czyni sokoła wędrownego najszybszym zwierzęciem na ziemi! Ptak ten wzbija się w powietrze w poszukiwaniu ofiary, a gdy już ją namierzy nurkuje w dół z zawrotną prędkością dochodzącą do 400km/h (tak, czterysta kilometrów na godzinę!) by ostatecznie pochwycić swoją ofiarę w długie, ostre szpony. Taki sposób polowania daje sokołowi przewagę zaskoczenia gdyż w momencie, w którym ofiara orientuje się że jest obiektem polowania jest już często zbyt późno. Co ciekawe, gdy polowanie jest nieudane, sokół nie ponawia ataku, ale odlatuje np. na pobliskie drzewo lub do gniazda gdzie odpoczywa przed podjęciem kolejnej próby, a odpoczynek ten może trwać nawet do następnego dnia.
HTMLText_A70AFD92_0B0F_4DF3_41C3_F7B30DFA5415_mobile.html =
Sóweczka
Glaucidium passerinum


Długość ciała: ok. 18 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 35–45 cm
Masa ciała: ok. 55–80 g


Sóweczka to kolejny rekordowy przedstawiciel w naszej prezentacji. Tym razem również chodzi o rozmiar, choć z drugiego końca skali. Jest to bowiem najmniejszy europejski gatunek sowy - jest nieco mniejsza od szpaka.


Ciało sóweczki jest szarobrązowe, jasne od spodu w ciemne kreski, pierś brązowa. Wierzch ciała pokrywają jasne plamki. Krótki, wygięty dziób. Dymorfizm tego gatunku słabo widoczny. Samice są nieco większe od samców. Sóweczka nie ma wyraźnej szlary, a kolor tęczówki jej oczu jest barwy żółtej, co sugeruje, że sowa ta poluje raczej przy użyciu wzroku. Zwykle wieczorem i o świcie, lecz w okresie dokarmiania piskląt łowami zajmuje się cały dzień.


Sóweczki to gatunek osiadły, choć może podejmować wędrówki, gdy warunki bytowania stają się wyjątkowo trudne w okresie zimowym.


Najmniejsza nasza krajowa sowa wyprowadza jeden lęg w roku, który rozpoczyna w kwietniu. W zależności od dostępności pożywienia, składa od 3 do 8 jaj, które wysiaduje około 28 dni. W tym czasie samiec przynosi pokarm samicy. Pisklęta wykluwają się jednocześnie. Po 10 dniach otwierają oczy a po kolejnych 25 – 30 dniach opuszczają gniazdo. Robią to jednocześnie lub w ciągu 2 – 4 dni, co jest rzadkie u sów. Od razu mają umiejętność latania. Już po kolejnych 10 dniach matka przestaje się nimi zajmować, a opiekę przejmuje samiec. Pomimo że są karmione jeszcze przez około 3 tygodnie, maluchy coraz częściej polują same. Dojrzałość płciową uzyskują już w następnym sezonie po wylęgu.


Sóweczki polują głównie na ptaki – np. sikorki, rudziki, mysikróliki czy zięby ale jest w stanie upolować nawet większe od niej drozdy czy dzięcioły. Choć badania wykazały, że ptaki przeważają w menu sóweczki jedynie w okresie lęgowym, poza nim niemal ¾ pokarmu stanowią gryzonie – myszy, norniki i ryjówkowate. Poluje głównie z zasiadki a także w locie. Rzadziej żywi się owadami czy jaszczurkami.
HTMLText_A735F43B_0B0F_7331_41C1_74D6D0145DC1_mobile.html =
Włochatka
Aegolius funereus


Długość ciała: ok. 24–26 cm
Rozpiętość skrzydeł: 55–62 cm
Masa ciała: 90–194 g


Włochatka to raczej mała sowa o bujnym upierzeniu, obejmującym także palce aż po pazury, które stanowi ochronę przed zimnem. Cecha ta dała polską nazwę tego gatunku. Charakterystyczna jest także głowa, która sprawia wrażenie nieproporcjonalnie dużej w stosunku do reszty ciała. Dodatkowo, jasna szlara oraz ułożenie brwi sprawia, że sowa ta, w przeciwieństwie np. do groźnego wyglądu puchacza ma niezwykle zdziwioną minę. Ma żółty, krótki, hakowaty dziób, oraz żółte tęczówki oczu. Zaokrąglone skrzydła z wierzchu są ciemnobrązowe w białe plamki. Spód ciała jasny, w brązowe, niewyraźne plamy. Brak wyraźnych różnic między osobnikami odmiennych płci. Samice są nieco większe od samców.


Zaloty włochatki rozpoczynają się już marcu – do maja. Oprócz nawoływań głosowych, samiec wielokrotnie wchodzi i wychodzi z wybranej dziupli. Samice zostają też obdarowywane złowionymi gryzoniami. Przeważnie włochatki mają jednego partnera, ale w latach obfitujących w pożywienie samce mogą mieć wiele partnerek.


Z wyjątkiem lat masowego pojawu gryzoni, włochatka wyprowadza jeden lęg w roku. Samica składa 2 do 7 jaj. W latach ubogich w gryzonie mogą nie przystąpić do rozrodu. Jaja wysiadywane przez samicę przez okres około 28 dni. Matka zajmuje się także wychowaniem i opieką nad potomstwem. Rola samca to donoszenie świeżego pokarmu. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 30 – 35 dniach. Przez kilka kolejnych tygodni są dokarmiane przez rodziców w pobliżu gniazda.


Włochatki żywią się głównie gryzoniami, w szczególności nornikami i myszami. Rzadziej poluje też na drobne ptaki oraz owady. Poluje z zasiadki oraz w locie. Zdarza się jej siadywać na otwartych terenach takich jak śródleśne polany i łąki czy zręby. Potrafi bardzo dokładnie zlokalizować ofiarę nawet w ciemnościach, dzięki doskonałemu słuchowi. Schwytane ofiary zabija szponami. Schwytane ofiary może gromadzić w wybranej na magazyn dziupli.
HTMLText_A6CDB397_0B11_55F1_41BD_425ECAA31ED9_mobile.html =
Łyska zwyczajna
Fulica atra


Długość ciała: 36 – 39 cm
Rozpiętość skrzydeł: 70 - 80 cm
Masa ciała: 610 - 1200 g


Łyski to dość powszechnie występujące ptaki z rodziny chruścieli. Są ściśle związane ze środowiskiem wodnym i są do niego doskonale przystosowane – ich ciało jest bocznie spłaszczone co ułatwia przeciskanie się w gęstej roślinności, mają krótkie skrzydła, za to długie nogi i palce wyposażone w specjalne płatkowane błony pławne. Łyski szczególnie lubią gęsto porośnięte zbiorniki wodne.


Samce i samice różnią się od siebie jedynie wielkością – samce są większe od samic. Znakiem rozpoznawczym łyski jest biała blaszka rogowa na czole, która dała polską nazwę temu gatunkowi. Poza tym jest ubarwiona na czarno, z białą krawędzią skrzydeł widoczną najlepiej, gdy ptak podrywa się do lotu.


Łyska pływając lekko kiwa głową, dość mocno zanurzona. Raczej ciężko zrywają się do lotu – potrzeba im rozbiegu na powierzchni wody. Łyski nurkują w charakterystyczny sposób – z lekkim wyskokiem przed zanurzeniem.
Łyski łączą się w pary zimą. Od marca, gdy powracają na lęgowiska stają się agresywne i zaciekle bronią swojego terytorium. Samce często atakują wtedy obce osobniki biegnąc do nich po powierzchni wody i uderzając skrzydłami. Często można też zaobserwować walki między osobnikami, kiedy to wyciągają nogi do przodu i używają pazurów do drapania przeciwnika.


Młode łyski mają bardzo specyficzny wygląd - czarno upierzone z głowami pokrytymi rzadkimi czerwonymi i żółtymi nitkami piór. Dzioby czerwone, z białym końcem. Wykluwają się po około 24 dniach wysiadywania z 6 do 15 jaj, które znoszone są sukcesywnie, najpierw 1 – 2, później pojawiają się kolejne. Pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wykluciu. Co ciekawe, najmłodszymi pisklętami opiekują się a nawet karmią nie tylko rodzice ale także starsze rodzeństwo.
Najstarsza łyska, której wiek został udokumentowany miała 18 lat.


Łyski nie są wybredne, jeśli chodzi o pożywienie. W ich diecie dominuje pokarm roślinny, kłącza trzcin, nasiona traw i wszelkie rośliny wodne. Często żywi się także ikrą ryb, bezkręgowcami oraz drobnymi kręgowcami i skrzekiem żab, okazjonalnie małymi rybkami, a zimą zjada małże ale nie gardzi też odpadkami komunalnymi. Łyska w celu zdobycia pokarmu potrafi zanurkować na głębokość 6,5 metra.
HTMLText_9F654322_8C3B_6655_41DF_3B99986175F8_mobile.html =
Żurawie bagno sławskie


Żurawie bagno sławskie to obszar o powierzchni 41,7 ha, który obejmuje dwa torfowiska przedzielone wąskim pasem lasu liściastego przylegające do północno-zachodniego brzegu Jeziora Sławskiego, stanowiące prawdopodobnie pozostałość dawnej zatoki jeziora. Powierzchnia Jeziora Sławskiego zajmuje 854,67 ha, a maksymalna głębokość 12,3 m. Obszar otaczają lasy iglaste, a od południa także liściaste. Lasy iglaste to gospodarcze monokultury sosnowe, a lasy liściaste to głównie łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum (kl. Querco-Fagetea), a od południa i południowego wschodu torfowisk ols porzeczkowy Ribeso nigri-Alnetum glutinosae (kl. Alnetea glutinosae).
Obszar ma duże znaczenie dla zachowania torfowisk alkalicznych - siedliska z Załącznika Dyrektywy Siedliskowej oraz stosunkowo licznej populacji lipiennika Loesela Liparis loeselii.
Stwierdzono tu występowanie wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, między innymi: przygiełkę białą Rhynchospora alba, lipiennika Loesela Liparis loeselii, turzycę dwupienną Carex dioica, fiołka torfowego Viola epipsila i bagnicę torfową Scheuchzeria palustris. Już w dokumentacji projektowej Sławskiego Parku Krajobrazowego obiekt ten został wskazany do objęcia ochroną jako rezerwat.
HTMLText_A270B21E_0B10_D6F3_41B7_3EDF3A8699AF.html =
Bielik
Haliaeetus albicilla


Długość ciała: 74–92 cm
Rozpiętość skrzydeł: 193–244 cm
Masa ciała: samice: 4,1–6,9 kg, samce 3,1–5,4 kg


Bielik zwyczajny, bo tak właśnie brzmi prawidłowa nazwa tego dumnego ptaka, wbrew obiegowej opinii nie jest tak naprawdę orłem. Genetycznie oraz morfologicznie odbiega nieco od grupy orłów właściwych, które pośród innych cech odróżniają opierzone dolne części skoku, których brak u bielika (niekiedy nazywanego „orłem bosym”). Ostatecznie dla orłów przyjęto nieco szerszą, ogólną definicję, zezwalając tym samym na używanie tej nazwy wobec zarówno orłów właściwych, jak i harpii i orłów morskich, do których należy właśnie bielik.


Bielika trudno jest pomylić z jakimkolwiek innym gatunkiem latającego drapieżnika - jego wyjątkowa wielkość (długość ciała może sięgać 90 cm, a rozpiętość skrzydeł nawet 2,4 m) obok masywnego, intensywnie żółtego dzioba oraz podobnie zabarwionych szponów wyraźnie odróżnia go na tle innych zamieszkujących Polskę gatunków i daje mu pierwsze miejsce wśród ptaków drapieżnych występujących w naszym kraju, a także w Europie, gdzie wielkością ustępuje tylko sępom i orłosępom.
W locie bielika rozpoznać można po długich, prostokątnych skrzydłach oraz dosyć krótkim, tępo zakończonym ogonie o klinowatym kształcie. Jak to często ma miejsce wśród ptaków, samice są nieco większe od samców, mają także nieco szersze skrzydła i ostrzej zakończony ogon.
Dorosłe osobniki są w większości brązowe, z jasnymi krawędziami, które miejscami rozjaśniają upierzenie. Głowa, szyja i pierś, zwłaszcza u starszych osobników są znacznie jaśniejsze, można powiedzieć, że bieliki „siwieją” z wiekiem. Bieliki nie są jednak podobne do ptaka, którego możemy podziwiać na polskim godle – śnieżnobiałe mają jedynie sterówki - pióra ogona.


Bieliki to ptaki raczej długowieczne, maksymalna długość życia może osiągać nawet 33 lata, jednak w naturze ptaki te żyją zazwyczaj około 12 lat a stan ten wywołany jest presją człowieka na naturalne środowisko bielika.
Ptaki te łączą się w pary na całe życie. Para bielików w czasie lęgu wyprowadza zazwyczaj tylko jedno młode. Pilnowaniem gniazda a później piskląt, które zdolność do lotu osiągają około 90 dnia życia, zajmuje się samica, samiec zaś odpowiedzialny jest za zdobywanie pokarmu i dostarczanie go do gniazda. Zdecydowana większość bielików prowadzi osiadły tryb życia a migracje podejmują w związku z dostępnością pokarmu – na tym większe odległości, im trudniejszy klimat i trudniej o pożywienie.
Bieliki żywią się głównie rybami, mniejszymi ptakami, rzadziej ssakami lądowymi. Potrafią polować na ptaki wysiadujące jaja a także rabować gniazda z jaj i piskląt podczas nieobecności rodziców. Zwłaszcza w okresach, w których dostępność pożywienia jest mała, bieliki chętnie sięgają po padlinę, która może stanowić nawet 30% ich pokarmu.
Chociaż w oczy rzuca się przede wszystkim ogromny, żółty dziób bielika, podczas polowania jego głównym orężem są potężne szpony, którymi ptak chwyta swoje ofiary.
Bielik polując na ryby pełni przy tym bardzo ważną role sanitarną, gdyż wyłapuje ryby chore bądź śnięte. Jego przysmakiem są również ptaki wodne, a zwłaszcza łyski. By przechytrzyć zwinne i szybkie chruściele poluje na nie z zaskoczenia. Zdarza się często, że para bielików współpracuje w polowaniu, zmuszając ptaki wodne do ciągłego nurkowania. Wyczerpane przebywaniem pod wodą ofiary stają się wówczas łatwym do zgarnięcia łupem.
HTMLText_A15C8A7E_0B13_5730_41AD_4D8C6121D204.html =
Gągoł krzykliwy
Bucephala clangula


Długość ciała: 41-50 cm
Rozpiętość skrzydeł: 64-81 cm
Masa ciała: 0,4 – 1,4 kg, samce są znacznie większe.


Gągoł, po angielsku Golden Eye czyli złote oko. Trudno odmówić słuszności tej angielskiej nazwy, ponieważ złota tęczówka jest jednym z pierwszych, przykuwających uwagę elementów w budowie tego gatunku kaczki. Złote oko pięknie kontrastuje z czarnymi, opalizującymi na zielono – u samców i brązowymi u sami piórami głowy, bowiem u gągołów występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samce mają białą szyję, wole, brzuch i podbicie ogona a tułów czarny. Czarny, stosunkowo krótki dziób kontrastuje z charakterystyczną białą plamą na „policzku”. Samice mają brązową głowę, szyję, wole i brzuch białe, a tułów czarno-brązowo-szary. Gągoł ma też inne bardzo charakterystyczne cechy, jak dość nietypowy kształt głowy. Na wysokości potylicy linia nadająca kształt jest lekko wybrzuszona by potem kierując się w górę ostro ściąć swój przebieg, nadając całej głowie trójkątny kształt. Nogi umiejscowione są z tyłu i mają pomarańczowy kolor.
Gągoł żywi się prawie wyłącznie pokarmem zwierzęcym. To głównie mięczaki jak małe małże zbierane ze skalistego podłoża oraz szczelin między kamieniami, skorupiaki, owady wodne, np. larwy chruścików, drobne ryby i płazy. Jesienią mogą jeść części roślin wodnych. W żerowaniu pomaga im pęsetowaty dziób. Gągoły nurkują intensywnie na głębokość do 4 m, zbierając drobne bezkręgowce. W żerowaniu kierują się głównie wzrokiem, zatem prowadzą dzienny tryb życia – zimą starają się optymalnie wykorzystać dzienne światło. W nocy zbierają się na noclegowiskach.
Gągoły zbierają się w niewielkie grupy także podczas okresu godowego. Toki gągoła rozpoczynają się wczesną wiosną, choć samce już w grudniu tworzą małe grupy. Kaczor zatacza wtedy koła wokół pojedynczej samicy, z głową i ogonem wyciągniętymi nisko nad wodą, po czym nagle wyrzuca głowę na plecy, wydając chrapliwe dźwięki. Do tego kiwa głową w tył i w przód, strosząc swe barwne pióra, a przebierając gwałtownie nogami, wyrzuca fontanny wody. Zwykle samce odbywają zaloty grupowo przed pojedynczą samicą. Ptaki łączą się w pary do końca życia.
Samica gągoła składa 5 do 19 jaj. Nie ilość a miejsce ich składania jest jednak najciekawsze, ponieważ gągoł jest jedynym rodzimym gatunkiem kaczki gniazdującej w dziuplach. Samice potrafią wybierać dziuple nawet rok wcześniej i doglądać jej, tak by nie została zajęta przez inne gatunki, jak kuny leśne, wiewiórki czy sowy. Dziupla musi być przede wszystkim na tyle duża, by kaczka przecisnęła się do wnętrza a także znajdować się względnie blisko wody. Zdarza się, że w przypadku „niedoborów mieszkaniowych” samica podrzuca jaja do dziupli innej samicy. Maluchy, które po około 30 dniach wykluwają się z jaj są całkiem sprawne. Potrafią skakać i wspinać się po ścianach dziupli dzięki specjalnym pazurkom. Już po jednym dniu opuszczają gniazdo nawoływane z dołu przez matkę. Wtedy stają przed nie lada wyzwaniem. Muszą wspiąć się do otworu dziupli i … wyskoczyć na ziemię, nierzadko z dużej wysokości – kilku do kilkunastu metrów! Sprężyste pisklaki, ważące około 35g nie odnoszą jednak obrażeń po upadku i już po chwili maszerują za mamą wprost do wody. Czasem mają do pokonania nawet dwa kilometry. Gdy znajdą się już w wodzie, doskonale pływają i nurkują w poszukiwaniu pożywienia. Puchate, czarno-białe kaczątka usamodzielniają się już po 5 – 10 dniach, jednak matka opiekuje się nimi do momentu, gdy staną się lotne – około 60 dnia życia.
HTMLText_A6503149_0B13_7551_41C5_B6755F9FCE6F.html =
Głowienka zwyczajna
Aythya ferina


Długość ciała: ok. 42–58 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 72–89 cm
Masa ciała: ok. 700–1100 g


Głowienka to kaczka nurkująca - grążyca. Ma długi, ciemny dziób, z wklęsłym grzbietem, zakończony paznokciem. Charakterystyczną, krępą budowę ciała uzupełnia dosyć krótka szyja, a na drugim końcu – krótki, czarny ogon. U głowienek występuje wyraźny dymorfizm płciowy i sezonowy. Samce w szacie godowej mają jaskrawo-kasztanową głowę, pierś błyszcząca, czarną, a grzbiet i boki są szare, delikatnie prążkowane. Tęczówka oczna jest czerwona. Na ciemnym dziobie szara przepaska. W zimie pierś oraz tył ciała stają się brązowoszare. Samice są znacznie skromniej, szaro-buro ubarwione. Ciemna tęczówka. Obrączka oczna oraz pasek oczny nieco jaśniejsze. Dziób ciemny (w lecie) lub z jasną przepaską (w zimie). Głowa, szyja oraz pierś brązowawe. Boki, grzbiet szare. Osobniki młodociane są podobne do samicy, rozróżnić je można po jaśniejszej tęczówce, oraz po braku jasnego paska ocznego.


Żywią się zarówno roślinami jak i zwierzętami. Rośliny wodne – pędy, korzenie, nasiona, zjada głównie wiosną i w lecie, a jesienią i zimą nurkuje na głębokość 1,5 do 2,5 metra po larwy owadów, ślimaki i małże. Żeruje głównie na mulistym dnie z podwodną roślinnością.


Głowienka na lęgowiska przylatuje już w marcu lub kwietniu, stadami, choć w pary dobierają się już na zimowisku. Toki są spokojniejsze niż u kaczek pływających: kaczor pływa wokół samicy i kiwa głową dotykając nią grzbietu, po czym wydyma szyję, wyciągając ją na wodzie. W okresie godowym samiec pogwizduje, a kaczka odzywa się chrapliwym „karr”. Pary są monogamiczne.


W ciągu roku głowienki wyprowadzają jeden lęg, chociaż w przypadku utraty potomstwa mogą go ponowić. Samica składa 6 do 12 jaj, ale w gniazdach można znaleźć ich nawet 20 lub więcej sztuk, ze względu na to, że głowienki podrzucają sobie wzajemnie jaja do gniazd.


Zabawnym faktem jest, że czeska nazwa głowienki to Polák velký.
Głowienki często przebywają na otwartej wodzie, gdzie śpią i wypoczywają. Gdy pływają, głęboko zanurzają się w wodzie. Po lęgach trzymają się w niewielkich stadach, czasem mieszanych z innym gatunkiem kaczki – czernicą, od której głowienka jest nieco większa.
HTMLText_A5550A49_0B11_5751_4195_C3FB29DADC23.html =
Kania czarna
Milvus migrans


Długość ciała: 44–66 cm
Rozpiętość skrzydeł: 120–153 cm
Masa ciała: samce 630–928 g, samice 750–1080 g


Kania czarna to ptak średniej wielkości z rodziny jastrzębiowatych, nieco większy od myszołowa. Mimo, że jest to jeden z najpospolitszych ptaków szponiastych świata, którego populacja liczona w 1-2,5 miliona dorosłych osobników, w Polsce jest sklasyfikowany jako bliski zagrożenia i jest skrajnie nieliczny: w latach 2013 – 2018 szacowano obecność 600 – 1000 par lęgowych. Jest ptakiem wędrownym. Przylatuje od marca do maja, a odloty na zimowiska położone głównie na południe od Sahary trwają od sierpnia do września.


U Kani czarnych obie płcie są ubarwione jednakowo, samice są jedynie nieco większe od samców. Długie skrzydła są stosunkowo wąskie. Kania w locie składa je w charakterystyczny kształ litery M. Ubarwienie ciała jest ciemnobrązowe, głowa i szyja nieco jaśniejsze. Żółty u nasady dziób zakończony jest czarnym dobrze wyraźnym hakiem. Dosyć długi, płytko wcięty ogon wyposażony jest w jasno- i ciemnobrązowo prążkowane sterówki. Nogi kani czarnej są żółte z czarnymi szponami. Osobniki młodociane są nieco jaśniejsze, kreskowane, na głowie występuje ciemna maska.


Kania czarna lata zwinnie, manewrują palczasto zakończonymi skrzydłami oraz ogonem. Obok kań rudych należą do najbardziej społecznych ptaków szponiastych. Mogą tworzyć wspólnie duże grupy razem polujące i udające się na sen.


Kanie to ptaki typowo monogamiczne, pozostają w parach z tym samym partnerem przez długie lata. Samica po złożeniu 2-3 jaj trzyma się blisko okolic gniazda a samiec odpowiedzialny jest za przynoszenie pokarmu. Po około 30 dniach wysiadywania jaj, oraz kolejnych sześciu tygodniach karmienia, młode osobniki wylatują z gniazda.


Kania czarna żywi się głównie drobnymi kręgowcami: gryzoniami, ptakami, także gadami, płazami i rybami – głównie martwymi lub rannymi, które łatwo zebrać z powierzchni wody. Nie gardzi także padliną, owadami czy dżdżownicami. Potrafi także odbierać ofiary innym gatunkom ptaków drapieżnych.
HTMLText_A55EA160_0B11_3550_41C4_1400C7C1797F.html =
Kania ruda
Milvus milvus


długość ciała: 60–72 cm
rozpiętość skrzydeł: 143–171 cm
masa ciała: samce 757–1221 g, samice 960–1600 g


Kania ruda to duży drapieżnik z rodziny jastrzębiowatych. Jest to ptak o smukłej sylwetce i pstrokatym upierzeniu. U gatunku tego nie występuje dymorfizm płciowy – osobniki obu płci są ubarwione jednakowo. Najważniejszym elementem rozpoznawczym kani rudej przy locie na dużych wysokościach jest ogon. Czerwonobrązowy z wierzchu i jasnoszary od spodu, głęboko wcięty - żaden z innych europejskich drapieżników nie ma takiego głębokiego wcięcia. Wierzch ciała kani rudej jest rdzawobrązowy, spód – jaśniejszy, kreskowany. Na skrzydłach także znajdziemy charakterystyczne elementy – duża biała plama po spodniej stronie a na wierzchniej – przekątny pasek. Kanie rude wyposażone są w mocno haczykowany dziób, żółty u nasady, czarny na końcu. Nogi także ma żółte.


Kania ruda często szybuje na prostych lub lekko zgiętych skrzydłach, doskonale wykorzystując przy tym wznoszące prądy powietrza. Mimo, że nie jest tak towarzyska jak kania czarna, po okresie lęgowym osobniki mogą nocować w grupach liczących nawet sto sztuk.


W ciągu roku kanie rude wyprowadzają jeden lęg. Najczęściej, 2 – 4 jaja składane są w kwietniu lub maju i wysiadywane przez około 30 dni, przez samicę. Samiec jest w tym czasie odpowiedzialny za dostarczanie pokarmu. Następnie oboje rodzice przez dwa miesiące dokarmiają pisklęta, które już po około 50 dniach opuszczają gniazdo.


Kanie rude polują głównie na drobne kręgowce, takie jak ssaki – krety, gryzonie, ale też jaszczurki, owady i dżdżownice. Nie gardzą też padliną czy odpadkami. Dieta zależy głównie od siedlisk, które te ptaki zajmują. Kania ruda woli chwytać żywą zdobycz, ale potrafi także atakować inne drapieżniki w celu odebrania ich ofiary. Dzięki temu do jej menu trafiają zwierzęta, których sama nie potrafiłaby upolować. Kanie rude często spożywają także ryby, głównie śnięte, unoszące się na powierzchni wody lub wyrzucone na brzeg. Zdarza się także kani plądrować gniazda innych gatunków ptaków.
HTMLText_9F654322_8C3B_6655_41C9_C2FC3ED9A533.html =
Pojezierze Sławskie


Pojezierze Sławskie leży w Polsce środkowozachodniej na wschodnich krańcach województwa lubuskiego. W pasie pojezierzy południowobałtyckich jest wysuniętym najdalej na południe. Geneza krajobrazu tej krainy sięga ok. 20 000 lat, a związana jest ze zlodowaceniem bałtyckim (najmłodszym geologicznie na Niżu Polskim), kiedy to lądolód skandynawski nasunął się na te obszary. Ślady jego najdalszego zasięgu wyznaczają moreny czołowe. W gminie Sława znajduje się 10 jezior: Tarnowskie Duże, Tarnowskie Małe, Błotne, Młyńskie Duże (Głuchowskie), Młyńskie Małe (Kamienne), Pluszne (Brzezie), Dronickie, Steklno, Krzywe oraz największe, jezioro Sławskie. Jego powierzchnia zajmuje 854,67 ha, co plasuje go na 39 miejscu wśród jezior Polski ze względu na powierzchnię. Maksymalna głębokość to 12,3 m. Jezioro Sławskie zwane jest śląskim morzem, jest największym jeziorem województwa lubuskiego. Chcąc obejść całe jezioro dookoła, trzeba by przejść ponad 24 kilometry. Długość jeziora wynosi 9200 metrów, a szerokość, w najszerszym miejscu, 1510 metrów. Na dużej przestrzeni północnego i zachodniego, ale zwłaszcza południowego brzegu, do jeziora dotykają bezpośrednio lasy, co wraz z naturalnymi pasami trzcin i szuwarów czyni te miejsca bezludnymi, urokliwymi i niezwykle atrakcyjnymi dla ptaków. Jezioro zasilane jest wodami dwóch strug: Cienicy i Czernicy. Ta druga uznawana jest często za początkowy fragment rzeki Obrzyca, która wypływa z północnej części jeziora i zmierza do Odry. Na jeziorze znajduje się kilka wysp, z których największa - Ptasia Wyspa - jest idealnym miejscem do bytowania ptaków. Tereny Pojezierza Sławskiego z Jeziorem Sławskim na czele oraz z kompleksem towarzyszących mu, często zagubionych w leśnych ostępach mniejszych jezior, stanowi bardzo istotne miejsce lęgów oraz bytowania wielu gatunków ptaków, w tym tych, dla ochrony których wyznaczono obszary specjalnej ochrony ptaków. Na terenie zasięgu działania Nadleśnictwa Sława Śląska stwierdzono obecność aż dwudziestu trzech rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Są to między innymi: zielonka Porzana parva, bąk Botaurus stellaris, bączek Ixobrychus minutus, bielik Haliaeetus albicilla, kania ruda Milvus milvus czy zimorodek Alcedo atthis. Pojezierze Sławskie to ulubione miejsca do spędzania wolnego czasu dla mieszkańców niemal całej południowo-zachodniej Polski. Liczne ośrodki wczasowe, hotele, mariny, przystanie i pola namiotowe, goszczą tysiące letników. Miłośnicy żeglarstwa, kajakarstwa i innych sportów wodnych, ale także wędkarze czy grzybiarze uwielbiają Sławę i okolice.
Cieszy to mieszkańców, ale niestety może czasami rodzić problemy. Zbyt silna i niekontrolowana presja człowieka sprawia, że przyroda traci swoją unikatową wartość, jaką jest bioróżnorodność. Niektóre gatunki ptaków wodnych, jak łyski, kaczki czy gęsi gęgawy, przyzwyczaiły się do bytowania w pobliżu człowieka. Te trzy wymienione gatunki wyprowadzają czasami lęgi bardzo blisko ludzi, między innymi w parku miejskim w Sławie. Inne gatunki – jak bączki, bąki, zielonki czy głowienki, a także ptaki drapieżne, jak bieliki, kanie rude i czarne czy rybołowy, presji człowieka nie lubią i wolą opuścić nawet najurokliwsze okolice, jeśli aktywność ludzi jest dla nich zbyt duża. Dlatego leśnicy z Nadleśnictwa Sława Śląska starają się pomóc ptakom żyjącym nad sławskim jeziorem. Budowa licznych budek lęgowych dla gągołów, włochatek czy sóweczek oraz platform dla bielików, kań rudych i czarnych oraz rybołowów, to pierwszy element działań. Drugi, to wprowadzenie zakazu zbliżania się mniej niż 10 metrów do trzcinowisk,
zakazu budowy pomostów w przypadkowych miejscach i rozbiórka istniejących. Leśne ostępy położone nad jeziorem znacznie intensywniej są kontrolowane pod kątem nielegalnego biwakowania i pozostawiania śmieci. Te wszystkie działania wsparte są intensywną akcją edukacyjną, mającą uświadomić mieszkańcom Sławy i okolicznych wiosek oraz turystom zagrożenia dla ptaków i sposoby ich ochrony.
HTMLText_A6D006CF_0B11_7F51_41A4_274E6B344AF4.html =
Puchacz
Bubo bubo


Długość ciała: 60–78 cm
Rozpiętość skrzydeł: 155–180 cm
Masa ciała: samica ok. 2300–4200g, samiec: ok. 1600–2800g


Puchacz jest największą sową świata i sam ten fakt już czyni go niezwykłym. Ale wraz z poznawaniem kolejnych faktów na temat tego pięknego ptaka jest coraz ciekawiej!


Puchacz to bardzo duży ptak, tylko nieco mniejszy od orła przedniego. Dymorfizm płciowy nie jest widoczny, samice tego gatunku są jednak znacznie większe. Oprócz wielkości, puchacza charakteryzują długie na 8 – 10 cm pióra na głowie, które mogą przypominać uszy, choć oczywiście nimi nie są. Zwykle położone są poziomo, jednak ptak stroszy je gdy jest zaniepokojony lub zainteresowany. Szlara nie jest wybitnie zaznaczona, choć dobrze widoczna. Wokół czarnego dzioba puchacza widoczny jest jasny podbródek. Duże oczy puchacza z tęczówkami koloru ciemnopomarańczowego sugerują szczyt aktywności tego gatunku – rankiem i wieczorem, choć aktywny jest także w nocy. Co ciekawe, puchacz zamyka oczy przymykając górną powiekę a nie dolną, jak większość sów. Tułów puchacza oraz jego skrzydła jest brązowe, przeplatane rdzawo-szarymi elementami. Upierzenie jest bardzo bujne i wygląda na niezwykle gładkie.


Jak wszystkie sowy, puchacz posiada niezwykłą umiejętność obracania głowy w zakresie 270°. Umiejętność ta jest niezwykle przydatna podczas obserwacji otoczenia. A puchacze polują najczęściej z czatowni, czyli wyżej położonego punktu o dobrym poglądzie na okolicę, rzadziej z lotu patrolowego.


Puchacz żywi się bardzo zróżnicowanym pokarmem, w zależności od dostępności. Jest w stanie upolować małe owady, średniej wielkości ptaki i ssaki – jak kaczka krzyżówka, gołąb grzywacz czy zające lub jeże, ale także tak duże zwierzęta jak młode sarny czy jelenie. Badania wykazały, że nawet 60% diety puchacza mogą stanowić ssaki, do 20% ptaki. Puchacze potrafią specjalizować się w polowaniu na konkretne ofiary, w zależności od dostępności. Jak wiele ptaków drapieżnych, puchacz pozbywa się niestrawionych części ofiar w formie wypluwki. W przypadku tego gatunku wypluwka jest bardzo duża, średnio około 7 x 3,5 cm. Ma zbitą konsystencję i zawiera głównie czaszki, kości, pióra i dzioby ptasie oraz kolce jeży.


Puchacze łączą się w pary na całe życie. Na przełomie marca i kwietnia samica puchacza znosi zwykle 2 – 3 jaja w odstępach 2 – 3 dniowych i wysiaduje je przez około 35 dni. Pisklęta klują się niejednocześnie. Po wykluciu młode ptaki są ślepe. Dopiero po 4 dniach otwierają oczy a w trzecim tygodniu znika mleczna poświata pokrywająca oczy, umożliwiając samodzielne pobieranie pokarmu.


Młode opuszczają gniazdo po około 35 dniach, gdy nie potrafią jeszcze latać. W ciągu dnia ukrywają się w poszyciu lasu a w nocy głośno nawołują rodziców domagając się pokarmu. W 7 tygodniu życia potrafią już latać. Niestety przeżywalność wśród młodych puchaczy jest niewielka – pierwszy rok życia przetrwa około 1/3 ptaków. Na wolności puchacze dożywają około 20 lat, w niewoli nawet 60.


Więcej ciekawych informacji na temat sów możesz znaleźć w naszej interaktywnej grze. Kliknij tutaj i… „Zapoluj z Sową”.
HTMLText_A6E76850_0B11_534F_41A1_6804B0022466.html =
Puszczyk (zwyczajny)
Strix Aluco


Długość ciała: samce ok. 41–43 cm, samice ok. 43–46 cm
Rozpiętość skrzydeł: samce ok. 90–95 cm, samice ok. 95–105 cm
Masa ciała: samce ok. 450 g, samice ok. 550 g


Puszczyk to bardzo tajemniczy ptak. Mimo tego, że występuje dość powszechnie, trudno go spotkać ze względu na głównie nocny tryb życia. Czasem lubi wygrzewać się w promieniach słońca.


Puszczyk to średniej wielkości sowa, krępej budowy ciała. Jest nieco większy od gołębia, ale ma od niego sporo większą rozpiętość skrzydeł, osiągającą metr. Ma dwa rodzaje upierzenia – jedno szare, drugie brązowe, które czasem przechodzi w rude. Warto zaznaczyć, że nie są to różne podgatunki. U odmiany brązowej grzbiet jest brązowy, prążkowany i cętkowany na ciemno- i jasnobrązowo, szlara jednobarwna, rdzawa lub szarawa, z ciemnobrązową cienką linią. Wokół dzioba biała. Dziób ma kolor bladooliwkowy a oczy – bardzo duże, o czarnych tęczówkach. Spód ciała jest jasny, kreskowany i prążkowany. Skrzydła puszczyka są szerokie i zaokrąglone. Odmiana szara jest bardzo podobna, z tym że zamiast brązów występują szarości. Nie występuje u nich dymorfizm płciowy, a samice są większe od samców.


Puszczyk jest ptakiem osiadłym i przebywa na swoim terytorium przez cały rok. Jak wszystkie sowy potrafi latać bezszelestnie dzięki specjalnej strukturze piór. Jest aktywny nocą – poluje głównie na gatunki zwierząt aktywne właśnie w tym czasie. Jego ogromne oczy o czarnych tęczówkach zapewniają mu możliwość widzenia w warunkach, w których człowiek właściwie nie mógłby niczego dostrzec. Dodatkowo, puszczyk wyposażony jest w niesamowity słuch, którym posługuje się gdy nie widać nic. Z daleka może usłyszeć i namierzyć precyzyjnie każdy najmniejszy szmer.


Żywią się głównie gryzoniami – poluje na myszy, szczury, ryjówki, nornice, chomiki, wiewiórki ale też krety czy dżdżownice i chrząszcze. Urozmaiconą dietę uzupełniają ptaki do wielkości sójki, żaby, ryby czy jaszczurki. Waga ofiar tej sowy nie przekracza zwykle kilograma, jednak zdarza się, że puszczyk upoluje także większą zdobycz jak królik, łyska czy nawet bażant. Puszczyk jednak wybredny nie jest i najczęściej poluje na najlepiej dostępne gatunki na swoim terytorium.
Swoje zaloty puszczyk rozpoczyna już w grudniu i trwają mniej więcej do lutego. Wtedy samiec przynosi samicy jedzenie i wykonuje specjalne tańce. Stroszy pióra, kołysze się, przesuwa się na boki po gałęzi w tę i z powrotem, macha skrzydłami, rytmicznie przy tym mrucząc, skrzecząc i kłapiąc dziobem. Towarzyszą temu akrobacje powietrzne. Samica również się puszy i potrząsa piórami. Utworzone pary trwają razem do końca życia.


Samica składa od 2 do 6 jaj, w odstępach 2-dniowych. Jaja wysiaduje wyłącznie samica przez około miesiąc. Co ciekawe, nie opuszcza wtedy gniazda ani młodych, które musi chronić przed chłodem – młode lęgną się przecież późną zimą lub wczesną wiosną! Wylatuje jedynie w celu przyjęcia pokarmu przyniesionego przez samca, albo kiedy chce usunąć wypluwki i wydalić odchody. Pisklęta po około 4 – 5 tygodniach są już opierzone i zdolne do lotu, a pełną lotność uzyskują po około 8 tygodniach. Nie potrafią wtedy jeszcze polować, ale chętnie w tym czasie spacerują po gałęziach i zdarza się im spaść na ziemię. Ze względu na zagrożenie ze strony różnych drapieżników, młode puszczyki starają się jak najszybciej wrócić na drzewo… pieszo! Wspinają się po pniu drzewa korzystając z ostrych szponów i silnych nóg.


Ważne jest zatem, aby spotkanego na ziemi młodego puszczyka zostawić w spokoju (lub ewentualnie posadzić na gałęzi). Te doskonale sobie poradzą same i są pod stałym nadzorem rodziców.


Więcej ciekawych informacji na temat puszczyka możesz znaleźć w naszej interaktywnej grze edukacyjnej „Zapoluj z sową” – kliknij tutaj aby dowiedzieć się więcej o polskich sowach!
HTMLText_5701CDD1_090F_4D70_417F_0740E523E7D2.html =
Rybołów
Pandion haliaetus


Długość ciała: 55–70 cm
Rozpiętość skrzydeł: 145–183 cm
Masa ciała: samce: 1,2–1,7 kg, samice: 1,2–2,0 kg


Rybołowy wyróżniają się wśród ptaków drapieżnych ze względu na dietę składającą się niemal wyłącznie z żywych ryb oraz zdolność do nurkowania w wodzie, w celu polowania. Rybołowy najczęściej zobaczyć można szybujące nad liniami brzegowymi, patrolujące drogi wodne i stojące na swoich ogromnych gniazdach z gałęzi.


Rybołowy to bardzo duże drapieżniki o charakterystycznym kształcie, zwłaszcza podczas polowania, gdy skoncentrowane nurkują z wyciągniętymi wprzód nogami i żółtymi oczami wpatrzonymi wzdłuż szponów. Mimo swoich rozmiarów ich ciała są smukłe, mają długie, wąskie skrzydła i długie nogi. Rybołowy latają z wyraźnym załamaniem skrzydeł, tworzącym kształt litery M.
Rybołowy są brązowe od góry i białe od dołu, a ogólnie są jaśniejsze niż większość ptaków drapieżnych. Od dołu skrzydła są głównie białe z wyraźną ciemną plamą na nadgarstkach. Głowa jest biała z szerokim brązowym paskiem przez oko. Młode mają białe plamki na grzbiecie i puszyste ciemne pióra na piersiach.


Młode rybołowa nie wykluwają się wszystkie na raz. Zwykle pierwsze pisklę pojawia się do pięciu dni przed ostatnim. Starsze pisklę dominuje nad swoim młodszym rodzeństwem i może zawłaszczać całe jedzenie przynoszone przez rodziców. Jeśli pożywienia jest pod dostatkiem, pisklęta dzielą się posiłkami. W czasach niedostatku młodsze pisklęta mogą umrzeć z głodu. Najstarszy znany rybołów miał co najmniej 30 lat


Podczas polowania, rybołów wypatruje ryb rytmicznie uderzając skrzydłami lub krąży wysoko na niebie nad stosunkowo płytką wodą. Często unoszą się na krótko przed nurkowaniem. Do wody wpadają z wyciągniętymi przed siebie nogami aby złapać rybę. Często można wyraźnie zobaczyć łup rybołowa w jego szponach, gdy ptak przenosi go z powrotem do gniazda lub na gałąź.


Rybołowy wyróżnia niezwykła cecha budowy wśród drapieżników, ponieważ mają odwracany zewnętrzny palec u nogi, który pozwala im chwytać zdobycz dwoma palcami z przodu i dwoma z tyłu. Dodatkowo kolczaste wypustki na podeszwach łap ptaków pomagają im chwytać śliskie ryby. Lecąc z ofiarą, rybołów ustawia głowę ryby do przodu, aby zmniejszyć opór wiatru.
Rybołowy są doskonałymi łowczymi. Badania naukowe dowiodły, że przynajmniej 1 na każde 4 (25%) nurkowania są skuteczne, a czasem osiągają nawet 70% skuteczności. Średni czas, jaki ptaki te potrzebują na złapanie ryby to około 12 minut!


W trakcie migracji rybołów może przelecieć ponad 256 000 km w okresie od 15 do 20 lat. Naukowcy śledzą rybołowy, przyczepiając do ich grzbietów lekkie nadajniki satelitarne. Urządzenia wskazują lokalizację ptaka z dokładnością do kilku metrów i działają przez 2-3 lata. W 2008 roku jeden ze śledzonych ptaków w ciągu 13 dni przeleciał ponad 4300 km — z Martha's Vineyard w stanie Massachusetts do Gujany Francuskiej w Ameryce Południowej.
HTMLText_A275021E_0B10_D6F3_41C6_C2539BB89905.html =
Siedliska bielika


Poza dostępnością pokarmu bielik na swoje miejsce bytowania wybiera przede wszystkim miejsca łatwo dostępne. Z uwagi na jego rozmiary bielik nie ma wstępu do gęstych lasów, dlatego gniazda buduje zazwyczaj w prześwietlonych drzewostanach, często na brzegach zbiorników wodnych i rzek, a nawet na wyspach czy w otwartym terenie. Najważniejsze jednak jest aby wybrać odpowiednio mocne drzewo. Gniazda bielika należą bowiem do rekordowo wielkich konstrukcji. Rozbudowywane latami mogą osiągać nawet 4 metry wysokości, 2,5 metra średnicy i wagę nawet kilku ton, wymagają więc nie lada fundamentu, który dają zwykle ponad stuletnie, potężne sosny. Co ciekawe, bieliki mogą mieć kilka gniazd położonych w odległości od kilkuset metrów do 2 – 3 km od siebie.


Terytoria bielika to jedne z największych obszarów wśród ptaków i obejmują one zazwyczaj około 60km2, a na obszarach gdzie ptaki żyją w rozproszeniu może to być nawet 400km2. Bieliki jednak zwykle polują jak najbliżej gniazda
Bielik jest objęty ochroną ścisłą a wokół gniazd obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) – w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A1621A80_0B13_57D0_4197_33FD295710A0.html =
Siedliska gągoła


Gągoła można spotkać nad wodą: zamieszkuje wody słodkie, rzeki, starorzecza, jeziora w strefie lasów liściastych, czasem nawet stawy rybne. Najważniejszym jednak warunkiem jest bliska dostępność starych drzew dziuplastych. Tam też się lęgnie. Gągoł jest rodzimym gatunkiem kaczki Starego Kontynentu, który gnieździ się w dziuplach. Zimą przebywa nad wybrzeżami morskimi i zbiornikami, na których dnie znajdują się bezkręgowce wodne. Dziuple mogą mieć nawet dwa metry głębokości i znajdować się 20 metrów nad ziemią. Dno dziupli wyściełane jest puchem i trocinami. Gągoły zajmują dziuple najczęściej po dzięciole czarnym, co określa się jako fakultatywne pasożytnictwo lęgowe.
HTMLText_A651914B_0B13_7551_417E_02E3372564F3.html =
Siedliska głowienki


Duże, słodkowodne, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne jak żyzne jeziora w głębi lądu, stawy hodowlane, zbiorniki zaporowe, starorzecza lub cieki o leniwym prądzie. Preferuje te o dużej powierzchni i głębokości. Gnieździ się również na małych stawach, torfiankach i bagnach, choć kaczęta są wyprowadzane z nich na zbiorniki o większej powierzchni lustra. Licznie też gniazduje na wyspach. Jesienią i zimą widywana zwykle w dużych grupach na otwartych, dużych jeziorach.
HTMLText_A558BA49_0B11_5750_41AD_B032CAE2814A.html =
Siedliska kani czarnej


Kania czarna gnieździ się na drzewie. Oboje partnerzy budują gniazdo z gałęzi, bądź zajmują gniazda innych ptaków (czapli, kormoranów). Gniazda zakłada w pobliżu zbiorników wodnych i rzek.
W Polsce objęta ochroną gatunkową ścisłą. Gatunek ten wymaga ochrony czynnej, a wokół gniazd kań czarnych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.


Kaniom czarnym grozi niszczenie naturalnych siedlisk, przede wszystkim dolin rzecznych, nad którymi szukają pokarmu. Tracą swe tereny lęgowe również przez wyrąb starych drzew w pobliżu wód, likwidację zabagnień i zadrzewień. Negatywnie też wpływa na nie rozwój rolnictwa. Na wielu stanowiskach notuje się spadki ich liczebności.
HTMLText_A5410160_0B11_3550_41C3_7F7F10858F47.html =
Siedliska kani rudej


Kanie rude gniazdują na drzewach, najczęściej liściastych. Konstrukcje zakładają wysoko w rozwidleniu gałęzi, zazwyczaj na skraju lasu. Konstrukcja gniazda jest specyficzna. Podstawę stanowi gruba gałąź, ale wyściółka składa się zarówno z miękkich materiałów roślinnych, ale też z różnego rodzaju odpadów np. papieru, szmat, kości czy skór. Kanie wykorzystują dane gniazdo przez wiele lat. Ponieważ Kania ruda jest znanym rozbójnikiem w powietrzu – jest agresywna wobec innych ptaków drapieżnych z porywaniem pożywienia włącznie, w okolicy gniazdowania kani rudej zwykle nie znajdziemy innych gniazd gatunków szponiastych.
Wokół gniazd kań rudych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A6D2A6D1_0B11_7F71_419C_A20481F54D5D.html =
Siedliska puchacza


Puchacza spotkać można w bagnistych lasach, świerkowych i jodłowych borach. Jego obecność odnotowano nawet na wysokości 4700 m n.p.m. Ptak ten wymaga jednak bardzo cichej i spokojnej okolicy, dlatego poszukuje miejsc odosobnionych. Gniazda zakłada na drzewach najchętniej zajmując gniazda dużych ptaków jak myszołów czy bocian czarny, ale potrafi także składać jaja bezpośrednio na ziemi. Niepokojony, może nawet porzucić cały lęg. Z tego względu bardzo szkodzi im wszelkiego rodzaju aktywność człowieka – turystyka, rolnictwo czy gospodarka leśna. Ponieważ jedną z ulubionych ofiar puchacza są kaczki, często gniazduje w okolicy dużych zbiorników wodnych.
W Polsce gatunek sklasyfikowany jako bliski zagrożenia, dlatego wokół gniazd puchaczy obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) w promieniu do 500 m od gniazda.
HTMLText_A6E61851_0B11_5371_41C1_54FBABAF0CF6.html =
Siedliska puszczyka


Puszczyki to dziuplaki wtórne – korzystają z dziupli naturalnych lub stworzonych przez inne gatunki, takie jak dzięcioł czarny. Chętnie wybierają także budki lęgowe, które zakładane są specjalnie dla nich. Ich gniazda nie są wyściełane, znajdują się na wysokości do 10m. Zdarzają się także gniazda na poddaszach czy wnękach budynków, strychach i w kominach starych domów, zwłaszcza w mieście.


Jako najpospolitsza sowa w Polsce występuje w lasach a także często w miastach, chociaż oczywiście wybiera tereny na których może znaleźć odpowiednią ilość pożywienia, takie jak duże parki czy miejskie obszary zalesione.
HTMLText_571C5DD2_090F_4D70_41A6_31523E072328.html =
Siedliska rybołowa


Rybołowy mogą występować w okolicy prawie każdego zbiornika wodnego: na bagnach, rzekach, zbiornikach wodnych, ujściach rzek, a nawet rafach koralowych. Ich rzucające się w oczy gniazda są umieszczane na otwartej przestrzeni na słupach, martwych drzewach, najczęściej w okolicy wody.


Chętnie budują swoje gniazda na konstrukcjach stworzonych przez człowieka, takich jak słupy telefoniczne, znaczniki kanałów, czy specjalnie dla niego zaprojektowane platformy gniazdowe. Takie platformy stały się ważnym narzędziem w przywracaniu populacji rybołowa na obszarach, z których zniknęły. Wokół gniazd rybołowów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda. Nie można tam przebywać, ani prowadzić robót leśnych.
HTMLText_A7AA6579_0B10_DD31_41B0_993E8337AF2A.html =
Siedliska sokoła wędrownego


Sokół wędrowny to najbardziej rozpowszechniony gatunek sokoła na świecie. Mimo to, wszędzie gdzie występuje jest skrajnie nieliczny. Do lat 60. ubiegłego wieku był ptakiem występującym głównie na terenach zalesionych, także w pobliżu zbiorników wodnych. Niestety w wyniku działalności człowieka, między innymi użytkowanym na szeroką skalę pestycydem DDT zniknął niemal całkowicie. W latach 90. Zaczęto ponownie wprowadzać gatunek na stare miejsca bytowania. Obecnie na terytorium Polski sokół wędrowny nie jest ptakiem typowo leśnym, chociaż leśna populacja jest coraz liczniejsza. Gatunek ten wykorzystuje bowiem do gniazdowania wysoko położone miejsca takie jak półki skalne, które z powodzeniem zastąpił elementami budynków na terenach miejskich, na których znacznie łatwiej o pokarm a także trudniej o naturalnych wrogów. Nie buduje skomplikowanych konstrukcji jak niektóre gatunki – zadowala się zagłębieniem skalnym, otwór w ścianie wysokiego budynku lub opuszczone gniazdo innego, podobnej wielkości ptaka. Warto wspomnieć, że od kilku lat para sokołów jako swoje miejsce na gniazdo wybrała dach Pałacu Kultury i Nauki w centrum Warszawy.


Wokół gniazd sokołów wędrownych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.01 do 31.07) – w promieniu do 500 m od gniazda. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek narażony.
HTMLText_A70BDD93_0B0F_4DF1_41C0_3EA82C5C6DF6.html =
Siedliska sóweczki


Sóweczka zakłada gniazda w dziuplach które zajmuje głównie po dzięciole czarnym. Pełnią one rolę lęgowisk oraz spiżarni. Na swoje terytorium wybiera starodrzewy iglaste i mieszane o bogatej strukturze, zwłaszcza podszytu. W Europie ściśle związana z lasami świerkowymi i jodłowymi. Teren, gdzie przebywa musi być bogaty w dzienne kryjówki – dziuple, wysokie drzewa do obserwacji z zasiadki oraz otwarte przestrzenie takie jak polany, śródleśne torfowiska i łąki dobre do polowania na myszy i ptaki śpiewające. Największym zagrożeniem dla sóweczki jest niszczenie naturalnych siedlisk – starych drzewostanów. Z uwagi na bardzo skryty tryb życia trudno jest dokładnie oszacować jej liczebność. W latach 2013 – 2018 było to około 1400 – 1800 par.
HTMLText_A736E43C_0B0F_7337_41C6_31481B9304E9.html =
Siedliska włochatki


Włochatki gniazdują w dziuplach wykutych przez dzięcioła czarnego lub w skrzynkach lęgowych. Na swoje tereny wybiera bory sosnowe, jodłowe lub świerkowe o bogatej strukturze. Zasiedla też jednolite lasy świerkowe, gdzie powieszono budki lęgowe. W Polsce również zasiedla buczyny z domieszkami drzew iglastych, uprawy leśne, młodniki (miejsca schronienia za dnia), polany i zręby, ale i torfowiska czy doliny rzeczne, czyli okolice przestrzeni otwartych, na których żeruje. Nie wylatuje zwykle poza pas zwartych drzew. Jest zatem typowo leśną sową, która nawet zimą nie koczuje za pokarmem w większym oddaleniu od terenów lęgowych.
HTMLText_A6CC9398_0B11_55FF_41B8_F813108F5B33.html =
Siedliska łyski zwyczajnej


Łyska gniazduje na wodzie wśród nabrzeżnych szuwarów. Gniazdo przygotowuje ze złamanych źdźbeł i zebranych w okolicy fragmentów roślin, blisko brzegu. Ma ono formę wysokiego kopca. Samiec buduje też jedno – dwa zapasowe gniazda, które mogą mieć funkcję miejsca odpoczynku i noclegu.
W ostatnich latach notowano wzrost liczebności tego gatunku, z tego też powodu w 2020 roku łyska sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski.
HTMLText_A7AB4579_0B10_DD31_41AB_9EAA40920721.html =
Sokół wędrowny
Falco peregrinus


Długość ciała: 41 – 49 cm
Rozpiętość skrzydeł: 95 – 114 cm
Masa ciała: 0,6 – 1,3 kg


Sokół wędrowny to jeden z największych przedstawicieli tego gatunku, większe od niego są tylko raróg i białozór. Grafitowa głowa z charakterystycznym wąsem opadającym od dzioba na policzek i żółta otoczka wokół niemal czarnego oka to chyba najbardziej znany element rozpoznawczy tego ptaka. Dziób jest czarny, mocno haczykowaty, żółty u nasady. Pierś i wole kremowe. Spodnia część tułowia i skrzydeł jest biała w poziome pasy, natomiast wierzch ciała szaro-grafitowy z wyraźną jaśniejszą plamą u nasady ogona.


W locie szybującym sokół rozpościera sterówki w okrągły wachlarz, natomiast podczas polowania mocno przyciska skrzydła do tułowia i składa ogon w celu uzyskania maksymalnie opływowej sylwetki.


Sokoły wędrowne, jak większość ptaków drapieżnych żyją w związkach monogamicznych. Jeśli nie przytrafi się nic złego, tworzą pary na całe życie. Wbrew nazwie, sokoły wędrowne są bardzo przywiązane do swojego rewiru. Po zajęciu terytorium para może przebywać w nim nawet 15 lat, co jest bardzo długim czasem, biorąc pod uwagę fakt, że zwierzęta te dożywają na wolności zazwyczaj około 18 lat.


Do lęgów przystępują na przełomie marca i kwietnia. Samce wykonują wtedy specjalne loty, którymi obwieszczają swoją obecność na danym terytorium i nawołują swoje samice. Następnie pary odbywają wspólne loty godowe. W kolejnym etapie samiec przynosi partnerce prezent w postaci upolowanej zdobyczy po czym następuje zapłodnienie. Samica składa 3 – 4 jaja. Po 32 dniach wysiadywania klują się pisklęta, które w gnieździe zostają jeszcze 2 – 3 tygodnie. Samiec odpowiedzialny jest za żywienie całej rodziny. Wraz ze wzrostem potomstwa, wzrasta zapotrzebowanie na pokarm, więc w późniejszym czasie samica także przyłącza się do samca w polowaniu. Młode przebywają pod opieką rodziców do 4 – 5 miesiąca życia, kiedy to opuszczają ich rewir i odbywają wędrówkę, która trwa aż do osiągnięcia przez nie dojrzałości płciowej, czyli około 5 roku życia.


Sokół wędrowny żywi się głównie żywymi ptakami, takimi jak gołębie, mewy, kaczki, ale też mniejsze, jak skowronki, derkacze, drozdy czy szpaki, choć na skład diety oczywiście ma wpływ obszar jaki zamieszkuje dany osobnik.
O ile skład pokarmu nie robi większego wrażenia, o tyle sposób, w jaki poluje budzi respekt i czyni sokoła wędrownego najszybszym zwierzęciem na ziemi! Ptak ten wzbija się w powietrze w poszukiwaniu ofiary, a gdy już ją namierzy nurkuje w dół z zawrotną prędkością dochodzącą do 400km/h (tak, czterysta kilometrów na godzinę!) by ostatecznie pochwycić swoją ofiarę w długie, ostre szpony. Taki sposób polowania daje sokołowi przewagę zaskoczenia gdyż w momencie, w którym ofiara orientuje się że jest obiektem polowania jest już często zbyt późno. Co ciekawe, gdy polowanie jest nieudane, sokół nie ponawia ataku, ale odlatuje np. na pobliskie drzewo lub do gniazda gdzie odpoczywa przed podjęciem kolejnej próby, a odpoczynek ten może trwać nawet do następnego dnia.
HTMLText_A70AFD92_0B0F_4DF3_41C3_F7B30DFA5415.html =
Sóweczka
Glaucidium passerinum


Długość ciała: ok. 18 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 35–45 cm
Masa ciała: ok. 55–80 g


Sóweczka to kolejny rekordowy przedstawiciel w naszej prezentacji. Tym razem również chodzi o rozmiar, choć z drugiego końca skali. Jest to bowiem najmniejszy europejski gatunek sowy - jest nieco mniejsza od szpaka.


Ciało sóweczki jest szarobrązowe, jasne od spodu w ciemne kreski, pierś brązowa. Wierzch ciała pokrywają jasne plamki. Krótki, wygięty dziób. Dymorfizm tego gatunku słabo widoczny. Samice są nieco większe od samców. Sóweczka nie ma wyraźnej szlary, a kolor tęczówki jej oczu jest barwy żółtej, co sugeruje, że sowa ta poluje raczej przy użyciu wzroku. Zwykle wieczorem i o świcie, lecz w okresie dokarmiania piskląt łowami zajmuje się cały dzień.


Sóweczki to gatunek osiadły, choć może podejmować wędrówki, gdy warunki bytowania stają się wyjątkowo trudne w okresie zimowym.


Najmniejsza nasza krajowa sowa wyprowadza jeden lęg w roku, który rozpoczyna w kwietniu. W zależności od dostępności pożywienia, składa od 3 do 8 jaj, które wysiaduje około 28 dni. W tym czasie samiec przynosi pokarm samicy. Pisklęta wykluwają się jednocześnie. Po 10 dniach otwierają oczy a po kolejnych 25 – 30 dniach opuszczają gniazdo. Robią to jednocześnie lub w ciągu 2 – 4 dni, co jest rzadkie u sów. Od razu mają umiejętność latania. Już po kolejnych 10 dniach matka przestaje się nimi zajmować, a opiekę przejmuje samiec. Pomimo że są karmione jeszcze przez około 3 tygodnie, maluchy coraz częściej polują same. Dojrzałość płciową uzyskują już w następnym sezonie po wylęgu.


Sóweczki polują głównie na ptaki – np. sikorki, rudziki, mysikróliki czy zięby ale jest w stanie upolować nawet większe od niej drozdy czy dzięcioły. Choć badania wykazały, że ptaki przeważają w menu sóweczki jedynie w okresie lęgowym, poza nim niemal ¾ pokarmu stanowią gryzonie – myszy, norniki i ryjówkowate. Poluje głównie z zasiadki a także w locie. Rzadziej żywi się owadami czy jaszczurkami.
HTMLText_A735F43B_0B0F_7331_41C1_74D6D0145DC1.html =
Włochatka
Aegolius funereus


Długość ciała: ok. 24–26 cm
Rozpiętość skrzydeł: 55–62 cm
Masa ciała: 90–194 g


Włochatka to raczej mała sowa o bujnym upierzeniu, obejmującym także palce aż po pazury, które stanowi ochronę przed zimnem. Cecha ta dała polską nazwę tego gatunku. Charakterystyczna jest także głowa, która sprawia wrażenie nieproporcjonalnie dużej w stosunku do reszty ciała. Dodatkowo, jasna szlara oraz ułożenie brwi sprawia, że sowa ta, w przeciwieństwie np. do groźnego wyglądu puchacza ma niezwykle zdziwioną minę. Ma żółty, krótki, hakowaty dziób, oraz żółte tęczówki oczu. Zaokrąglone skrzydła z wierzchu są ciemnobrązowe w białe plamki. Spód ciała jasny, w brązowe, niewyraźne plamy. Brak wyraźnych różnic między osobnikami odmiennych płci. Samice są nieco większe od samców.


Zaloty włochatki rozpoczynają się już marcu – do maja. Oprócz nawoływań głosowych, samiec wielokrotnie wchodzi i wychodzi z wybranej dziupli. Samice zostają też obdarowywane złowionymi gryzoniami. Przeważnie włochatki mają jednego partnera, ale w latach obfitujących w pożywienie samce mogą mieć wiele partnerek.


Z wyjątkiem lat masowego pojawu gryzoni, włochatka wyprowadza jeden lęg w roku. Samica składa 2 do 7 jaj. W latach ubogich w gryzonie mogą nie przystąpić do rozrodu. Jaja wysiadywane przez samicę przez okres około 28 dni. Matka zajmuje się także wychowaniem i opieką nad potomstwem. Rola samca to donoszenie świeżego pokarmu. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 30 – 35 dniach. Przez kilka kolejnych tygodni są dokarmiane przez rodziców w pobliżu gniazda.


Włochatki żywią się głównie gryzoniami, w szczególności nornikami i myszami. Rzadziej poluje też na drobne ptaki oraz owady. Poluje z zasiadki oraz w locie. Zdarza się jej siadywać na otwartych terenach takich jak śródleśne polany i łąki czy zręby. Potrafi bardzo dokładnie zlokalizować ofiarę nawet w ciemnościach, dzięki doskonałemu słuchowi. Schwytane ofiary zabija szponami. Schwytane ofiary może gromadzić w wybranej na magazyn dziupli.
HTMLText_A6CDB397_0B11_55F1_41BD_425ECAA31ED9.html =
Łyska zwyczajna
Fulica atra


Długość ciała: 36 – 39 cm
Rozpiętość skrzydeł: 70 - 80 cm
Masa ciała: 610 - 1200 g


Łyski to dość powszechnie występujące ptaki z rodziny chruścieli. Są ściśle związane ze środowiskiem wodnym i są do niego doskonale przystosowane – ich ciało jest bocznie spłaszczone co ułatwia przeciskanie się w gęstej roślinności, mają krótkie skrzydła, za to długie nogi i palce wyposażone w specjalne płatkowane błony pławne. Łyski szczególnie lubią gęsto porośnięte zbiorniki wodne.


Samce i samice różnią się od siebie jedynie wielkością – samce są większe od samic. Znakiem rozpoznawczym łyski jest biała blaszka rogowa na czole, która dała polską nazwę temu gatunkowi. Poza tym jest ubarwiona na czarno, z białą krawędzią skrzydeł widoczną najlepiej, gdy ptak podrywa się do lotu.


Łyska pływając lekko kiwa głową, dość mocno zanurzona. Raczej ciężko zrywają się do lotu – potrzeba im rozbiegu na powierzchni wody. Łyski nurkują w charakterystyczny sposób – z lekkim wyskokiem przed zanurzeniem.
Łyski łączą się w pary zimą. Od marca, gdy powracają na lęgowiska stają się agresywne i zaciekle bronią swojego terytorium. Samce często atakują wtedy obce osobniki biegnąc do nich po powierzchni wody i uderzając skrzydłami. Często można też zaobserwować walki między osobnikami, kiedy to wyciągają nogi do przodu i używają pazurów do drapania przeciwnika.


Młode łyski mają bardzo specyficzny wygląd - czarno upierzone z głowami pokrytymi rzadkimi czerwonymi i żółtymi nitkami piór. Dzioby czerwone, z białym końcem. Wykluwają się po około 24 dniach wysiadywania z 6 do 15 jaj, które znoszone są sukcesywnie, najpierw 1 – 2, później pojawiają się kolejne. Pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wykluciu. Co ciekawe, najmłodszymi pisklętami opiekują się a nawet karmią nie tylko rodzice ale także starsze rodzeństwo.
Najstarsza łyska, której wiek został udokumentowany miała 18 lat.


Łyski nie są wybredne, jeśli chodzi o pożywienie. W ich diecie dominuje pokarm roślinny, kłącza trzcin, nasiona traw i wszelkie rośliny wodne. Często żywi się także ikrą ryb, bezkręgowcami oraz drobnymi kręgowcami i skrzekiem żab, okazjonalnie małymi rybkami, a zimą zjada małże ale nie gardzi też odpadkami komunalnymi. Łyska w celu zdobycia pokarmu potrafi zanurkować na głębokość 6,5 metra.
HTMLText_9F654322_8C3B_6655_41DF_3B99986175F8.html =
Żurawie bagno sławskie


Żurawie bagno sławskie to obszar o powierzchni 41,7 ha, który obejmuje dwa torfowiska przedzielone wąskim pasem lasu liściastego przylegające do północno-zachodniego brzegu Jeziora Sławskiego, stanowiące prawdopodobnie pozostałość dawnej zatoki jeziora. Powierzchnia Jeziora Sławskiego zajmuje 854,67 ha, a maksymalna głębokość 12,3 m. Obszar otaczają lasy iglaste, a od południa także liściaste. Lasy iglaste to gospodarcze monokultury sosnowe, a lasy liściaste to głównie łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum (kl. Querco-Fagetea), a od południa i południowego wschodu torfowisk ols porzeczkowy Ribeso nigri-Alnetum glutinosae (kl. Alnetea glutinosae).
Obszar ma duże znaczenie dla zachowania torfowisk alkalicznych - siedliska z Załącznika Dyrektywy Siedliskowej oraz stosunkowo licznej populacji lipiennika Loesela Liparis loeselii.
Stwierdzono tu występowanie wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, między innymi: przygiełkę białą Rhynchospora alba, lipiennika Loesela Liparis loeselii, turzycę dwupienną Carex dioica, fiołka torfowego Viola epipsila i bagnicę torfową Scheuchzeria palustris. Już w dokumentacji projektowej Sławskiego Parku Krajobrazowego obiekt ten został wskazany do objęcia ochroną jako rezerwat.
## Tour ### Description ### Title tour.name = ..:: Ptaki Pojezierza Sławskiego ::..